Thursday, November 17, 2011

Ñýòãýë ñóäëàëûí ëåêö¿¿ä


Өнгөний сэтгэл судлал

Хүмүүсийн амьдралд өнгө эерэг, сөрөг, хэвийн зэрэг олон янзын нөлөө үзүүлдэг.
1. Цагаан: -Энэ өнгийг сартай холбож үздэг. Цагаан өнгөөр энх амгалан, цэвэр ариун, шулдуун шударга, сайн сайхныг билэгддэг. Цагаан өнгө хөнгөн сэрүүн мэдрэмж төрүүлнэ.
2. Улаан: - Энэ өнгийг цолмон одтой холбож үздэг. Ялалт, хүнлэг чанар, зөөлөн сэтгэлийг билэгддэг. Дулаан өнгөний нэг, биеийн тамир тэнхээг сайжруулна, хэт удаан үйлчилбэл ядраадаг.
3. Шар: - Нартай холбож үздэг. Оюун ухаан сэтгэн бодох чадвар, ээл ивээлтэй сэтгэлийг билэгддэг. Сэтгэл баяр баяслаар хөглөгдөж, халуун, дулаан, хөнгөн, шингэн, цэлгэр уужим санагдана. Цусны лугшилтыг ихэсгэж, тархины үйл ажиллагааг сайжруулна. Амьдралыг өөдрөг хүчирхэг болгоно. Бу***ас үл хамаарах хувь хүний шинжийг агуулдаг.
4. Ногоон: - Энэ өнгийг Венератай холбож үздэг. Аливаа хрийсэн ажлын дараа сайн үйл бүтэхийн найдлагыг билэгддэг. Сэрүү татах мэт болохын сацуу тайтгаруулна. Нүдний дотоод даралтыг бууруулж, харааг хурц болгож, цусны эргэлтийг хэвийн байдалд оруулдаг.
5. Хөх: - Энэ өнгийг Юпитртэй холбож үздэг. Хөх тэнгэр, эцэс төгсгөлгүй мөнхрөхийг билэгддэг. Тайтгаруулах боловч уйтгар гунигт автуулна.
6. Ягаан: - Энэ өнгийг Меркуритай холбож үздэг. Уйтгар гуниг, бүүдгэр сэтгэл, эргэлзээг билэгддэг. Тамирдаж, хүнд юманд даруулсан мэт мэдрэмж төрүүлнэ.
7. Хар: - Энэ өнгийг Сатурнтай холбож үздэг. Догшин омголон сэтгэл, онгон чанар, өвчин зовлон, өлсгөлөн ядуу амьдралыг билэгддэг. Биеийн тамир тэнхээг доройтуулж хүнд нүсэр харагддаг.
8. Цэнхэр: - Цэнхэр ханатай өрөө тасалгаанд орохдо сэрүү татах мэт болдог. Униар татсан цэнхэр өнгө нь алслагдсан мэт мэдрэмж төрүүлж тайвшруулна.
9. Улбар шар: - Сэргэлэн цовоо болгож, судасны лугшилтыг түргэсгэж улмаар халуу дүүгэх мэт сэтгэгдэл төрүүлнэ.
10. Саарал: - Хүйтэн өнгө, уйтгарлуулан дур хүслийн галыг бөхөөнө.
Харж дүрслэх ойг судлах арга зүй
Судалгааны зорилго:Харж дүрслэх ойн түвшинг судлана.“Хүн-тэмдэгт систем”-ийн чиглэлийн мэргэжлийн сонгон шалгаруулалт явуулахад ашиглах боломжтой.Урьдчилан судалгааны үзүүлэх материал болон судалгаа бөглүүлэх материалыг бэлдээрэй.
Судалгаа явуулах журам:
16 төрлийн зурагтай хуудсыг судлуулагчид 20 секундын хугацаатай харуулна. Харуулж дуусмагц хүснэгтийг доош харуулж тавина. Судлуулагч 1 минутын дотор тогтоосон дүрсүүдийг тусгай хариултын хуудсан дээр нэрлэж бичнэ. Жишээ нь, гурвалжин, үнээ (үхэр), байшин гэх мэт.
Судалгаа явуулах заавар:
“Хүснэгтэн дээр янз бүрийн дүрсүүдийг зурсан хуудсуудыг 20 секундын хугацаатай танд харуулах болно. Харуулах хугацаа дуусмагц, та тогтоосон дүрсүүдээ хариултын хүснэгтэнд нэрлэж бичээрэй. Зааврыг ойлгосон уу эхлэе.

Судалгааны үр дүнг боловсруулах:
1. Зөв нэрлэж, тогтоосон үгийн тоог тоолж гаргана
2. Ой тогтоолтын ерөнхий жишиг хэмжээтэй харьцуулан тухайн судлуулагчийн харж дүрслэн ойн хэмжээг тодорхойлно
Судалгааны үр дүнг үнэлэх, жиших хэмжээ:
Насанд хүрэгчид 7 түүнээс дээш дүрсийг зөв нэрлэж тогтоосон бол, харж дүрслэх ой хэвийн хэмжээнд хөгжсөн байна гэж үзнэ.
Тархины ажиллагааг сайжруулах аргаас…

Хүний тархины үйл ажиллагааг сайжруулах олон арга байдаг. Гол нь түүнийг зөв сонгож, өдөр тутмынхаа амьдралд хэрэгжүүлж хэвшил болгож чадсан эсэхээс их зүйл хамаардаг. Хэрвээ та тархиныхаа үйл ажиллагааг сайжруулах хүсэлтэй байгаа бол дараах зөвлөгөөг уншаад үзээрэй.
-Биеийн хүчний ачаалал ихтэй ажиллдаг хүний тархины хөгжил сайн байдаг гэх. Үүнийг нотлох зорилгоор Калифорнийн Биологийн хүрээлэнгийн хэсэг судлаачид хулгана дээр туршилт хийжээ. Эргэлддэг дугуйн дотор үргэлжийн хөдөлгөөнтэй байгаа хулганы тархины эд эс хөдөлгөөнгүй байгаа хулганыхаас хоёр дахин илүү хөгжилтэй байжээ. Тиймээс тархины үйл ажиллагааг эрчимжүүлэхийн тулд хөдөлгөөний дутагдалд орохоос зайлсхийж байх хэрэгтэй гэнэ.
- Оюун бодлын дасгал хийх
Мөн дан ганц биеийн хүчний дасгал тустай байхгүй. Тархиныхаа янз бүрийн хэсгийг тогтмол ажиллуулж идэвхитэй байлгахын тулд оюуны ажлыг хослуулах хэрэгтэй.
- “Яагаад” гэж асуу
Бидний тархи сониуч байдалд дуртай. Тодруулбал та сониуч зантай бай. Сониуч зангаа хөгжүүлэх хамгийн шилдэг арга бол байнга “яагаад” гэдэг асуултыг тавьж байх явдал. Хэдий энэ нь таны хувьд шинэхэн зуршил байсан ч өдөрт доод тал нь арван удаа яагаад гэж асуухыг хичээгээрэй.
- Аль болох их инээ
Эрдэмтэд инээхийг эрүүл мэндэд тустай хэмээдэг. Инээх явцад стрессээс биднийг гаргах үйлчлэл бүхий эндорфин хэмээх дааврын ялгаралт нэмэгддэг. Ийм байдлаар инээд бидний тархийг цэнэглэж байдаг юм.
- Загас ид
Загас болон грек самранд агуулагддаг тосыг зүрхэнд тустай хэмээн олон жилийн турш үзэж ирсэн. Тэгвэл эрдэмтэд ийм тос нь тархинд ч тустай болохыг тогтоожээ. Уг тосны нөлөөгөөр тархинд очих хүчилтөрөгчийн эргэлт хурдсахаас гадна эд эсийн мембранын ажиллагааг идэвхижүүлдэг.
- Ой тогтоолтыг сайжруулах
Тархи. Энэ бол ой санамжийн машин. Иймд хуучны фото цомог, сургуулийнхаа өдрийн тэмдэглэлийг авч хуучны дурсамжаасаа эргэн сана. Үүний дүнд таны оюун ухаан эрэгцүүлэн бодож эргэн санах үйлдэл хийнэ. Ой санамжийн талаарх эерэг сэтгэл хөдлөл нь аливаа асуудлыг шийдэхэд тус болдлг.
-Таавар таа
Бидний зарим нь тааварт, зарим нь оньсгонд дуртай. Аль аль нь таны тархины ажиллагааг идэвхижүүлэх шилдэг арга болж чадна. Тааврыг
зугаа маягтай таах ч үнэндээ бол тархиа дасгалжуулж буй хэрэг.
- Моцартын эффект
Хөгжим сонсоход тэр тусмаа Моцартын хөгжмийг сонсоход хүний математик сэтгэлгээ нэмэгддэг болохыг эрдэмтэд судалж тогтоожээ.
- Дадлага
Унших, бичих, оёх, зурах, үгийн таавар таах зэрэг энгийн үйлдлүүд нь ой тогтоолтыг сайжруулахад ихэд тумтай гэнэ.
-Алкоголийн хэмжээг багасга
Судлаачид 3500 гаруй япон эрчүүдэд судалгаа явуулахад архи бага хэрэглэдэг хэсгийнх нь ой тогтоолт хэтрүүлэн хэрэглэдэг хүмүүсийг бодвол илүү сайн байжээ. Харамсалтай нь алкоголийн төрлийн ундаа уух тусам ой санамж улам мууддаг гэнэ.
-Тогло
Хэрвээ танд чөлөөт цаг гарвал тогло. Хөзөр, видеотоглоом, ширээний тоглоом тоглоход хүний сэтгэл санаа сэргэхээс гадна тархины ажиллагаа ч идэвхиждэг.
-Ямар нэг шинэ зүйлээс суралц
Хэрвээ танд ямар нэг сэдэв илүү сонирхотой байдаг бол тэр талаараа илүү сонирх. Хэрэв тийм зүйл байхгүй бол өдөр бүр гадаад шинэ үг тогтоо.
-Бич
Өдрийн тэмдэглэл хөтлөх нь танд хамгийн тустай байх болно. Энэ нь тархины хамгийн сайн урамшуулал болдог юм шүү.
- “Яагаад” гэж асуу
Бидний тархи сониуч байдалд дуртай. Тодруулбал та сониуч зантай бай. Сониуч зангаа хөгжүүлэх хамгийн шилдэг арга бол байнга “яагаад” гэдэг асуултыг тавьж байх явдал. Хэдий энэ нь таны хувьд шинэхэн зуршил байсан ч өдөрт доод тал нь арван удаа яагаад гэж асуухыг хичээгээрэй.
- Аль болох их инээ
Эрдэмтэд инээхийг эрүүл мэндэд тустай хэмээдэг. Инээх явцад стрессээс биднийг гаргах үйлчлэл бүхий эндорфин хэмээх дааврын ялгаралт нэмэгддэг. Ийм байдлаар инээд бидний тархийг цэнэглэж байдаг юм.
- Загас ид
Загас болон грек самранд агуулагддаг тосыг зүрхэнд тустай хэмээн олон жилийн турш үзэж ирсэн. Тэгвэл эрдэмтэд ийм тос нь тархинд ч тустай болохыг тогтоожээ. Уг тосны нөлөөгөөр тархинд очих хүчилтөрөгчийн эргэлт хурдсахаас гадна эд эсийн мембранын ажиллагааг идэвхижүүлдэг.
- Ой тогтоолтыг сайжруулах
Тархи. Энэ бол ой санамжийн машин. Иймд хуучны фото цомог, сургуулийнхаа өдрийн тэмдэглэлийг авч хуучны дурсамжаасаа эргэн сана. Үүний дүнд таны оюун ухаан эрэгцүүлэн бодож эргэн санах үйлдэл хийнэ. Ой санамжийн талаарх эерэг сэтгэл хөдлөл нь аливаа асуудлыг шийдэхэд тус болдлг.
-Таавар таа
Бидний зарим нь тааварт, зарим нь оньсгонд дуртай. Аль аль нь таны тархины ажиллагааг идэвхижүүлэх шилдэг арга болж чадна. Тааврыг
зугаа маягтай таах ч үнэндээ бол тархиа дасгалжуулж буй хэрэг.
- Моцартын эффект
Хөгжим сонсоход тэр тусмаа Моцартын хөгжмийг сонсоход хүний математик сэтгэлгээ нэмэгддэг болохыг эрдэмтэд судалж тогтоожээ.
- Дадлага
Унших, бичих, оёх, зурах, үгийн таавар таах зэрэг энгийн үйлдлүүд нь ой тогтоолтыг сайжруулахад ихэд тумтай гэнэ.
-Алкоголийн хэмжээг багасга
Судлаачид 3500 гаруй япон эрчүүдэд судалгаа явуулахад архи бага хэрэглэдэг хэсгийнх нь ой тогтоолт хэтрүүлэн хэрэглэдэг хүмүүсийг бодвол илүү сайн байжээ. Харамсалтай нь алкоголийн төрлийн ундаа уух тусам ой санамж улам мууддаг гэнэ.
-Тогло
Хэрвээ танд чөлөөт цаг гарвал тогло. Хөзөр, видеотоглоом, ширээний тоглоом тоглоход хүний сэтгэл санаа сэргэхээс гадна тархины ажиллагаа ч идэвхиждэг.
-Ямар нэг шинэ зүйлээс суралц
Хэрвээ танд ямар нэг сэдэв илүү сонирхотой байдаг бол тэр талаараа илүү сонирх. Хэрэв тийм зүйл байхгүй бол өдөр бүр гадаад шинэ үг тогтоо.
-Бич
Өдрийн тэмдэглэл хөтлөх нь танд хамгийн тустай байх болно. Энэ нь тархины хамгийн сайн урамшуулал болдог юм шүү.

Ой тогтоолт, Зан төлөвийг судлах асуулга

 Ой тогтоолтын төрөл,үндсэн процесс
Ой тогтоолтын үндсэн процесст тогтоох,сэргээн санах,хадгалах,таних,мартах ажиллагаа орно.Ой тогтоолт үүсч хөгжихөд идэвхитэй голлон оролцож буй мэдрэлийн эрхтний оролцоогоор ойг харааны,сонсголын,үнэртэхийн болон амтлахын,хөдөлгөөний гэж ангилна.ХҮний гүйцэтгэж буй үйл ажиллагааны зорилгоор ойг санарсаргүй буюу идэвхгүй,ойг санамсартай буюу зориудын гэж ангилна.Хүни йгүйцэтгээж буй үйл ажиллагааны хэлбэрээр ойг бодит буюу дүрслэх,үйл хөдөлгөөний,логик,сэтгэхүйн болон сэтгэл хөдөлгөөний гэж ангилна.
Ойн дүрс:1.сэтгэл хөдлөлийн ой
2.хөдөлгөөний ой
3.утгын ой ба яруу
4.бодит буюу дүрслэх ой
Дохионы 1,2-р системийг хослуулан ашиглаж ухамсарлан ойлгож тогтооно.
Дохионы 1-р систем илүү хөгжсөн хүмүүс юмс үзэгдлийн дүрс өнгө,будаг,дуу чимээ,амт үнэр,хэлбэр галбирыг сайн тогтоодог.
Дохионы 2р систем илүү хөгжсөн хүмүүс юмны утга,хийсвэр ухагдахуун,үзэгдлийн холбоо хамаарал,үүг өгүүлбэр зэргийг сайн тогтоодог байна.Математикч,физикч зэрэг хүмүүс ийм ойтой байдаг

АНУ-ын Беркли хотын эрдэмтдийн хийсэн судалгаагаар хүн хэвтэж байхдаа юм тогтоох чадвар нь хамгийн өндөр байдаг байна. Хэвтэж байх үед хүний цус тархиндаа юүлэгддэг учир ой тогтоолт нь сайн байдаг ажээ. Тиймээс ямар нэгэн зүйлийг яаралтай, сайн тогтооё гэвэл хэвтээрэй. Дараахь асуултад “тийм”, эсвэл “үгүй” гэж хариулна уу!
1. Та утасны таван өөр дугаарыг хялбархан тогтоож чаддаг уу?
2. Ажил хэргийн чухал уулзалттай гэдгээ мартах тохиолдол гарч байсан уу?
3. Гурван өдрийн өмнө өглөөний хоолон дээрээ юу идэж байснаа санаж чадах уу?
4. Анхны үнсэлтээ санадаг уу?
5. Анхныхаа хайрыг мартаж чаддаг уу?
6. Сургуульд орсон анхнь өдрөө санаж чадах уу?
7. Багадаа цээжилж байсан шулгээ уншиж чадах уу?
8. Арван настайдаа өмсч байсан хувцасныхаа аль нэгийг санаж байна уу?
9. Утсаар ярихынхаа өмнө тэмдэглэлийн дэвтрээ хардаг уу?
10. Анх удаа үнсэлцэж байхдаа ямар хувцастай байснаа санаж байна уу?
11. Зарим нэг үнэр Танд танил газрыг санагдуулдаг уу?
12. Сургуульдаа ямар замаар явж байснаа санаж байна уу?
13. Найз нөхдийнхөө төрсөн өдөр, тэмдэглэлт баярыг санаж байна уу? “Тийм” гэсэн хариулт болгонд, мөн арав дахь асуултад “үгүй” гэжхариулсан бол нэг, нэг оноо өгөөрэй. Харин “үгүй” гэсэн бусад хариултад оноо өгөхгүй. 11 ба түүнээс дээш оноо авсан бол Та найдвартай, дээд зэргийн ой тогтоолттой, маш олон зүйлийг сайн санадаг юм байна. 6-10 оноо авсан бол заримдаа алддагтаа сандардаг ч хангалттай сайн ой тогтоолттой, олон зүйлийг санадаг юм байна. Тав болон түүнээс цөөн оноо авсан бол дунд зэргийн ой тогтоолттой юм байна. Магадгүй, чухал ажил хэргийн уулзалт болон утсаар ярих зэргээ нэг бус удаа мартаж байсан байх. Гэвч аливаа юм хоёр талтай байдаг болохоор та алдаагаа хурдан мартаж, байнга өөдрөг сэтгэлтэй байдаг давуу тал ажиглагдаж байна.
 
 

Ой тогтоолт сайжруулах аргачлал


1. Эхлэл
1 зуун бол мэдээллийн тэсрэлтийн зуун билээ. Тийм ч учраас хүмүүсийн мэдэх ёстой мэдээллийн хэмжээ эрс нэмэгдэж байна. Ийм нөхцөлд цаг үеийн шаардлагад нийцэж, ажил амьдралдаа амжилт гаргахын тулд хүмүүст тавигдах тодорхой хэмжээний шаардлагууд байдаг. Эдгээрийн нэн түрүүнд бүх төрлийн, их хэмжээний мэдээллийг хурдан хүлээн авч, тогтоон боловсруулж сурах шаардлага юм. Үүнийг ой тогтоолт сайн байж хангана. Гэтэл мэдээлэл тогтоох уламжлалт арга нэмэгдэж байгаа шаардлагыг зарим талаар хангаж чадахгүй байна. Харин олон мянган жилийн түүхтэй ой тогтоолт сайжруулах арга болох мнемотехникийг орчин үеийн анагаах ухаан, сэтгэл судлалын ололтуудтай хослуулан шинэчилсэн орчин үеийн мнемотехник энэ шаардлагад нийцэх юм.

2. Тайлбар
Ой тогтоолт болон бүх төрлийн мэдээллийг боловсруулах чадварт тавигдах өнөөгийн шаардлагын багахан хэсгийг ч гэсэн биелүүлэхийн тулд манай “Сэтгэшгүй ухаан” сургалтын төв байгуулагдан энэ оноос идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж эхэлж байна.
Манай төвийн үндсэн чиглэл нь насанд хүрэгсдийн бүх төрлийн мэдээлэл хүлээн авч боловсруулах чадварыг нэмэгдүүлэх зорилгоор ой тогтоолт сайжруулах болон хурдан уншлагын сургалт явуулахад оршино. Мөн үндсэн сургалттай холбоотой судалгааны ажлууд хийгдэнэ.

3. Лекцийн үндсэн санаа
Манай сургалт ой тогтоолт сайжруулах арга болох мнемотехникийг орчин үеийн анагаах ухаан, сэтгэл судлалын ололтуудтай хослуулсны үндсэн дээр боловсруулагдсан хөтөлбөртэй. Үүнд:
1) Ой тогтоолтын доорхи үндсэн зарчмуудыг тооцсон.
  1. 1. Сэтгэл санаа тайван байх ёстой бөгөөд ямар нэгэн зовиуртай өвчингүй байна. Эдгээр шалтгаан байвал арилгасны дараа хичээллэх нь дээр.
  2. 2. Мэдрэхүйн эрхтнүүдийн жигд оролцоог хангах /синестези/ хэрэгтэй.
  3. 3. Дүрс энгийн бөгөөд аль болох тодорхой байх ёстой.
  4. 4. Мэддэг зүйлтэйгээ нийлэмж үүсгэж сурах шаардлагатай.
  5. 5. Секстэй холбоотой зүйл сайн тогтоогддог.
  6. 6. Хошин, өвөрмөц мэдээлэл амархан санагдана.
  7. 7. Сайн төсөөлөх нь ой сайн байхын нэг үндэс.
  8. 8. Дугаарлах нь дэс дараалал болон эмх цэгцтэй байдлын үр ашгийг нэмэгдүүлдэг.
  9. 9. Билэгдэл ашиглаж тогтоосон мэдээлэл сайн тогтоогддог.
  10. 10. Тод, олон өнгийг ашигласнаар ямар ч сонирхолгүй зүйлийг сонирхолтой болгон тогтоож болно.
  11. 11. Дэс дараа болон эмх цэгцтэй байх нь ямар ч мэдээллийг хайж олоход чухал үүрэгтэй.
  12. 12. Эерэг утгатай, тааламжтай дүрс тогтоож санах нь сөрөг утгатай дүрс тогтоож санахаас хавьгүй дээр байдаг.
  13. 13. Хэтрүүлэг хэрэглэн хэт томруулж эсвэл хэт жижигрүүлж, хэлбэр, өнгө, дуу авиаг нь өөрчилснөөр дүрсийг тогтооход хялбар болгодог.
2) Дийлэнх хүний ой тогтоолтонд тархины зүүн хагас бөмбөлөгийн үүрэг давамгайлж мэдээллийг логик сэтгэлгээндээ тулгуурлаж тогтоодог. Манай сургалт тархины баруун буюу зүүн хагас бөмбөлөгүүдийн ой тогтоолтонд оролцох жигд оролцоог хангахад чиглэгдсэн.

Тархины зүүн хагас бөмбөлөгийн үүрэг:
  • Логик сэтгэлгээ;
  • Яриа;
  • Ангилал;
  • Тоотой хийх үйлдлүүд;
  • Шалтгаан үр дагаварын холбоог тодорхойлох;
  • Төлөвлөлт;
  • Шинжилгээ.
Тархины баруун хагас бөмбөлөгийн үүрэг:
  • Хэмнэлийн мэдрэмж;
  • Төсөөлөл;
  • Зөгнөх чадвар;
  • Өнгөний мэдрэмж;
  • Эд зүйлсийн хэмжээг тодорхойлох чадвар;
  • Орон зайн баримжаа;
  • Иж бүрэн зураглал хийх.
3) Ойн тогтоолтын дараах хэлбэрүүд байдаг:
  • Дүрслэх;
  • Үгсийн ба утгын;
  • Хөдөлгөөний
Эдгээрээс дүрслэх ой дийлэнх насанд хүрэгсдэд давамгайлдаг үгсийн ба утгын ойноос хурд, багтаамж, найдвартай байдлын хувьд хавьгүй илүү юм.
4) Орос, Германы эрдэмтдийн (Выготский, Йельс) судалгаагаар мэдээллийг хүлээн авч боловсруулах хамгийн үр ашигтай аргууд бол дүрслэх ой буюу дүрслэх сэтгэлгээ гэдэг нь тогтоогдсон. Тэгээд ч ихэнх суутнууд ийм хэлбэрийн ой бөгөөд сэтгэлгээтэй байжээ. Дүрслэх ой ба сэтгэлгээ бол ирээдүйн хүний ой ба сэтгэлгээ гэж үздэг.
4. Давуу тал ба ашиг
Мнемотехник хэнд хэрэгтэй вэ?

A.Бүх хүмүүст
Ямар ч хүн дэлгүүрээс авах зүйлсийн жагсаалт, утасны дугаарууд гэх мэтийн тодорхой хэмжээний мэдээлэл тогтоох шаардлага амьдралд байнга гардаг. Ингэхдээ ихэнх хүмүүс тэмдэглэлийн дэвтэр эсвэл цаасан дээр бичдэг. Дараа нь нөгөө тэмдэглэлээ гаргаж харах, заримдаа олохгүй мунгинаж өөртөө бухимдах тохиолдлууд элбэг байдаг. Харин мнемотехникийг эзэмшвэл энэ явдал бүрмөсөн арилна. Цаасан дээр бичсэнээс толгойндоо бичсэн нь хамаагүй хурдан. Тогтоох хэрэгтэй бүх мэдээллээ толгойндоо хадгалаад хоромхон зуур санаж ашиглах нь цаг хэмнэж, өөртөө сэтгэл хангалуун байх байдлыг бэлэглэдэг.
Ой тогтоолтоо байнга ашиглаж хурцлах нь оюун санаа эрүүл байхын үндэс болдог. Оюун санаа эрүүл байвал бие эрүүл байх магадлал өндөр юм.

B.Оюутан сурагчдад
Оюутан сурагчид мнемотехникийн тусламжтай хичээлийнхээ бүх материалыг цээжилж болно. Хичээлийн жилийн турш хичээлээ бага багаар мнемотехникийн аргаар тогтоовол шалгалтанд бэлдэлгүй шууд орох боломжийг нээдэг. Энэ нь онц сурах нөхцлийг хангах бөгөөд ирээдүйд өндөр зэрэглэлийн мэргэжилтэн болох боломж олгоно.

C.Эрдэмтэн багш нарт
Мнемотехник нь илтгэх урлагийн хэсэг болж үүссэн юм. Тийм ч учраас лекц илтгэлийнхээ материалынхаа дэс дарааллыг тогтоон цаас харалгүй ярих боломж олгоно. Цаас харалгүй ярьдаг багш нар оюутан сурагчдынхаа хүндэтгэлийг хүлээдэг.
Лекц илтгэлээ нэг удаа тогтоочихсон байхад дахин харах, цээжлэх шаардлагагүй. Энэ нь цаг хэмнэж мэдлэгийнхээ хүрээг цааш өргөжүүлэх боломж нээж өгнө.

D.Бизнесмэнүүд болон улс төрчдөд
Сайн бизнесмэн болон улс төрч маш олон хүнтэй харьцäагийн хувьд тэдний тухай их хэмжээний мэдээлэл тогтоох шаардлагатай байдаг. Энэ амжилтын нэг гол хүчин зүйл болно. Хүнд хамгийн эрхэм зүйл нэр нь байдаг учраас хүмүүсийн нэрийг мэддэг байх хэрэгтэй. Мөн тэдний гэр бүл сонирхдог зүйлийнх нь тухай мэдэж ярьж чаддаг байвал тэр хүнийг өөртөө татаж чадлаа гэсэн үг. 

Ëåêö¿¿ä

 Ой тогтоолт нь хүний үйл ажиллагааны буюу хөдөлмөрийн хувьд тодорхой нарийн процесс юм. Процессын хувьд хөдөлгөөнтэй, хөгжилтэй бас олон янз байдаг. Ойн үндсэн процесст тогтоох, сэргээн санах, таних бас мартах ажиллагаа орно. 
Ой тогтоолт нь хүний үйл ажиллагааны буюу хөдөлмөрийн хувьд тодорхой нарийн процесс юм. Процессын хувьд хөдөлгөөнтэй, хөгжилтэй бас олон янз байдаг. Ойн үндсэн процесст тогтоох, сэргээн санах, таних бас мартах ажиллагаа орно. 

1. Сэргээн санах нь хэзээ хэрэгцээ болох үедээ гарган санах процесс юм. Бас хэрэггүйг мартан, илүү хэсгийг ялгах гээд л бидний уураг тархи маш олон зүйлийг хийдэг юм. Урьдын мэдлэгийг хөнгөн шуурхай бөгөөд идэвхтэй үйл ажиллагаанд оруулдаг өвөрмөц процессын нэг төрөл нь санаанд буулгах ой юм. 

2. Таних гэдэг нь нэг төрлийн сэргээн санах юм. Танихын тулд сэтгэн бодох , ажиллах эрэгцүүлэн ухаарах зэрэг сэтгэцийн нарийн үйл ажиллагаа нэгэн адил шаардагдана. 

3. Мартах нь ой ухаанд хадгалах сэргээн санах дэртгал бий болгохын эсрэг боловч зарим үед уураг тархины хэрэггүй мэдээллээс чөлөөлөхөд тус болдог байна. Урьд нь бий болосн мэдлэг туршлага ул мөр замхран арилж ой ухаанаас үгүй болохыг мартах гэнэ. Мартах нь уураг тархины дээд гадарт бий болсон сааталтай салшгүй холбоотой юм.
Ой тогтоолт нь хүний бүхий л үйл ажилгаанд оролцдогийн хувьд олон төрлөөр илэрдэг байна. Тогтоох идэвх чармайлт оролцсон байдлаар нь ой тогтоолтыг ангилж болно. Бас зорилгын байдлаар нь санамсаргүй ба ухамсартай ой гэж хуваана. Ойг дотор нь дүрслэх ой, үгийн ба утгын ой, хөдөлгөөнийг тогтоох ой, сэтгэлийн мэдрэмж, хөдөлгөөнийг тогтоох ой гэж ангилдаг. 
Ой тогтоолт нь хүний бүхий л үйл ажилгаанд оролцдогийн хувьд олон төрлөөр илэрдэг байна. Тогтоох идэвх чармайлт оролцсон байдлаар нь ой тогтоолтыг ангилж болно. Бас зорилгын байдлаар нь санамсаргүй ба ухамсартай ой гэж хуваана. Ойг дотор нь дүрслэх ой, үгийн ба утгын ой, хөдөлгөөнийг тогтоох ой, сэтгэлийн мэдрэмж, хөдөлгөөнийг тогтоох ой гэж ангилдаг. 

1. Дүрслэх ой нь юмыг хараад нүдлэх, сонсох, амтлах, үнэрлэх зэрэг таван үндсэн мэдрэх эртхний тусламжтайгаар ангилдаг. Ой тогтоолт нь хүмүүсийн мэрэгжлийн онцлогтой ихээхэн холбоотой байдаг байна. Жишээ нь: Эмч хүн ойролцоогоор 250-300 өвчтөнийхөө нэрийг тогтоодог бол нэхмэлийн үйлдвэрийн ажилчид хар өнгийн 40-өөд янзын утасыг тогтоодог байна. 

2. Үг, сэтгэлийн хөдөлгөөнийг тогтоох талаар жүжигчин багш хүмүүс илүү байхад шатрын хөлөг дээрх хүү, боднуудын байрыг тогтоон цээжлэх талаар шатарчин хүмүүс илүү гүйд байдаг юм. Жишээ нь: Дэлхийн шатрын аварга байсан Михайл Таль 

3. Үгсийн ба утгын ой нь санаа бодол тогтоох ой юм. Үг утгын ойд дохионы П систем их үүрэгтэй бөгөөд энэ төрлийн ой амьтанд огт байхгүй юм. 

4. Хөдөлгөөний ой нь алхах гишгэх, бичих, зурах, хэмжих, хөдөлмөрийн дадал дүй, спортын ба бүжгийн хөдөлгөөн их хэрэг болдог юм. Хүн бүрд ийм ой бий боловч хүний бие махбодын төрөлхийн онцлог, бас хөдөлгөөний дасгал сургууль хийж байсанаас ихээхэн шалтгаалдаг байна. 

5. Сэтгэлийн мэдрэмж, хөдөлгөөнийг тогтоох сэргээх ой нь хүний сэтгэлийн өөрчлөлт эерэг ба сөрөг хөдөлгөөнийг тусган авдаг юм. Баярлах, бахдах, гайхах, сэтгэл ханах, хайрлах дурлах, уйтгарлах, гомдох зэрэг сэтгэлийн хөдөлгөөнийг хүн багаас хүлээн авч чаддаг бөгөөд заримд нь бүр насан туршид нь хадгалагддаг. А.П.Чехов нь “хэнэггүй зан бол сэтгэлийн саа өвчин мөн” гэж тун сүрхий онож хэлсэн байдаг. Хүн нойрсож байгаа үед ухамсаргүй ой тогтоолт, Дохионы П системийн төв болон зүүн мал бөмбөлөг амарч, харин баруун тал бөмбөлөг ажилладаг байна. Иймээс зүүдний зарим нь санамсаргүй тогтоогдож үлдэнэ харин зарим нь өглөө санах гээд чаддаггүйтэй холбоотой юм. 

6. Богино хугацааны буюу түр зуур тогтоох ой байхад бас урт удаан хадгалах ой байдаг аж. Удаан хадгалах ойг зүүн тйл хариуцдаг нь нтологдсон байна. Удаан санах ой нь үзэгдлийг харьцангуй удаан хугацаанд хадгалах идэвхтэй процесс юм. Урт удаан хугацааны фикиологи үндэс оньс нь биохимийн урвал юм.
 
  Хүнйи уураг тархины бас нэгэн гайхамшигт чанар бол өнгөрсөн туршлага, бодол, үйл, явдал, мэдлэг чадвараа оюун ухаандаа бататгах, үлдээн хадгалах, сэргээн сана, таних, санаандаа буулгах, төсөөлөх, дүрслэн бодох явдал юм. Сэтгэцийн энэхүү нарийн процессыг ой гэнэ. Ой гэдэг нь сэтгэцийн тусгалын нэгэн хэлбэр бөгөөд бодит ертөнцийн талаарх мэдээллийг тогтоох, хадгалах, сэргээх чадвар бүхий мэдрэлийн системйин өвөрмөц шинэ мөн.
Мэдлэг, дадлага, чадвар эзэмших, түүнийгээ аж амьдралдаа хэрэглэх үндсэн нөхцөлийг ой тогтоолт бүрдүүлнэ. Тиймээс ойг тархинд байгаа лавлах тасагтай асар том номын сан гэж хэлж болох билээ. Хүний сэтгэц, танин мэдэх процесс ой дээр тулгуурлан хөгжинө. Хүн ой ухаанаа бүрэн сайн ашиглавал 60 наслахдаа 3 дээд сургууль төгсөж 6 гадаад хэл эзэмшихээс гадна Зөвлөлтийн нэвтэрхий их толь бичгийн (БСЭ) зуун мянган өгүүллийг тогтоож чадах болно гэсэн тооцоо бий.
     Хүний ажил амьдралын бүхий л үйл ажиллагаанд ой чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Хэрэв хүнд ой гэдэг гайхам сонин үзэгдэл байгаагүй бол тэр <<нярай хүүхдийн байдалд мөнхөд>> байх болно. (И.М.Сеченов). Ажил, амьдралын хэм ёс, өдөр тутмын үргэлжлийг гагцхүү ойн ачаар биелүүлж байна. Германы суут яруу найрагч, сэтгэгч И.В.Гёте ойг <<Амьдралын мөнхийн ногоон мод>> гэж зүйрлэн нэрлэсэн бий.
Ойг Р.Декарт, Г.Эббингауз, Л.С.Выгодский, П.П.Блонский, А.А.Смирнов, П.И.Зинченко, А.Р.Лурия, Н.А.Рыбников, Дж.Пиаже, Дж.Миллер, П.Жане зэрэг олон эрдэмтэд судалж түүнийг тал бүрээс нь тусгасан ном зохиол бичжээ. Орчин үеийн сэтгэл судлал, анагаах ухаан, эм судлал, генетик, биохими, математик, кибернетик зэрэг ой ухааны учрыг ёудалж шинэ шинэ баримт, дүгнэлт гаргасаар байна.
 
Ой физиологи нь уураг тархины өөрчлөлт мэдрэлийн эсүүдэд явагдаж буй өөрчлөлт, мэдрэлийн түр холбоо хадгалан тогтоох бас идэвхжих байдлыг харуулдаг бөгөөд И.П.Павловын “мэдрэлиын хүр холбоо нь адгуусан ертөнцөд болон бидэнд байгаа физиологийн хамгийн боловсронгуй үзэгдэл мөн” гэж тодорхойлсон байдаг. Ойн процессыг эрдэмтэд дараах байдлаар ангилсан байдаг .Ой физиологи нь уураг тархины өөрчлөлт мэдрэлийн эсүүдэд явагдаж буй өөрчлөлт, мэдрэлийн түр холбоо хадгалан тогтоох бас идэвхжих байдлыг харуулдаг бөгөөд И.П.Павловын “мэдрэлиын хүр холбоо нь адгуусан ертөнцөд болон бидэнд байгаа физиологийн хамгийн боловсронгуй үзэгдэл мөн” гэж тодорхойлсон байдаг. Ойн процессыг эрдэмтэд дараах байдлаар ангилсан байдаг .

1. Физиологийн үндэс нь дээд мэдрэлийн үйл ажиллагаа зүй тогтолын тухай И.П.Павловын сэргааль дээр тулгууралсан байдаг. Ой тогтоолтыг физиологын онол дээр нөхцөлт рефлекс нь ойн физиологын үндэс болно. 

2. Сэтгэл зүйн талын үндсэнд мэдрэлийн сэүүдийн авцалдаа буюу нйилэмж /ассоциация/ багтана. Нийлэмжийг энгийн нарийн төвөгтэй гэж үздэг ба энгийн нийлэмж нь дотроо адил төсийн иэил төстэй шинж хэлбэрээр тогтоох сэргээн санахыг хэлнэ. 

3. Биохимийн бие манхбодид явагдах уургийн био нийллэгжилт юм. Энэ нь цаашлаад элдэв исэлт, эс үржих ба хуваагдах процесст чухал нөлөө үзүүлдэг байна. Иймэрхүү онол дүнгэлтүүд ой тогтоолт явагдах үндэс нь оньсыг зөв бүрэн төгс тайлбарлахад чухал алхам хийж байгаа боловч одоохондоо бүрэн нотлогдоогүй байна.40 хүртлэх насны хүмүүсийн сэүүд тасрахгүй өсөх учир ой тогтоолт сайн, 40-60 насанд голдуу нэг байрандаа байна, 60 наснаас цааш тогтоох чадвар буурах тийшээ ханддаг байна. Хүн уурлах, архи тамхи хэрэглэх, ном хэвлэл уншиж тогтоох, юу ч бодож сэтгэхгүй, зүгээр суух зэргээх хүний мэдрэлийн эс үхдэг байна. Мэдрэлийн эс хэдэн зуун сая боловч нас өтлөх тусам үхэж үрэгдэж 70-80% нь үхэж утмсанаас зөнөх гэдэг мэдрэл сэтгэлийн хямрал бий болдог
 Хүмүүсийн ойн хөгжил ба чанар харилцан адилгүй юм. Тэдний тогтоох арга, хэлбэр нь өөр өөр байдгаас гадна пуг илүү тогтоох нь өөр байдаг юм. Анализаторын буюу мэдрэх эрхтний оролцооны байдлаар хүмүүс тогтоох байдал нь хэд хэдэн төрөл байдаг юм. Зарим хүмүүс юмыг тогтоохын тулд уншсан мэдсэнээ амандаа хэлэх бусдад ярьж өгөх эсвэл дахин дахин хуулж бичих гэх мэт олон аргыг хэрэглэдэг.
Хүмүүсийн ойн хөгжил ба чанар харилцан адилгүй юм. Тэдний тогтоох арга, хэлбэр нь өөр өөр байдгаас гадна пуг илүү тогтоох нь өөр байдаг юм. Анализаторын буюу мэдрэх эрхтний оролцооны байдлаар хүмүүс тогтоох байдал нь хэд хэдэн төрөл байдаг юм. Зарим хүмүүс юмыг тогтоохын тулд уншсан мэдсэнээ амандаа хэлэх бусдад ярьж өгөх эсвэл дахин дахин хуулж бичих гэх мэт олон аргыг хэрэглэдэг. Бичих зурах ярихад хүний уураг тархи булчин шөрмөсөнд хөдөлгөөн явагдаж байгаагас ийнхүү хөдөлгөөний ой гэж нэрлэсэн. Дохионы I систем илүү хөгжсөн хүмүүс дүрс, өнгө будаг, дуу чимээ, амт, үнэр хэлбэр галбирыг илүү сайн тогтоодог. Харин дохионы II систем илүү хөгжсөн хүмүүст юмны утга, хйисвэр ухагдахуун, үзэгдлийн холбоо хамаарал үз өгүүлбэр зэргийг сайн тогтоодог байна.

Тогтоох бамартах байдлаар нь хэд хэдэн бүлэг болгож болно.

· Түргэн тогтоодог - Түргэн мартдаг 

· Түргэн тогтоодог - Удаан мартдаг 

· Удаан тогтоодог - Удаан мартдаг

· Удаан тогтоодог - Түргэн мартдаг хүмүүс байдаг

Хүмүүс ялангуяа хүүхдүүд дохионы I, II системийг хослуулан ашиглаж ухамсарлаж ойлгож тогтоох нь зүйтэй.
 
Зан төлөвийг судлах асуулга
Хvний нэрний эхний vсэг тvvний зан чанарыг тодорхойлдог гэнэ.!
А - Хvч чадал, эрх мэдэл
Б - Агуу хайр сэтгэл
В - Хувирамтгай, эмх журамгvй
Г - Оньсого мэт нууцлаг
Д - Нийтэч, хvмvvсийг
өөртөө татах чадвартай
Е - Биеэ дайчлах чадвар
Ж -
Өөртөө итгэлгvй
З - Эргэлзэмтгий, х
өрөнгө материалын хvндрэл
И - Авхаалжтай, соргог, тvгшимтгий
К - Их санаатай, тvvндээ хvрэх гэж хичээдэг
Л - Логик сэтгэлгээтэй, сэтгэж чаддаг, олхиогvй зантай
М - Х
өдөлмөрч ёсорхог
Н - Их эрч
хvчтэй, нэр төр хөөдөг
О - Сэтгэлийн их х
өдөлгөөнтэй
П - Даруу ганцаарддаг
Р - Байнгын тvгшvvр, сэтгэл их х
өдлөл
С - Бухимдуу гутруу
Т - Байнгын эрэл хайгуул, т
өгс төгөлдөрийн хойноос хөөцөлддөг
У - Айдас з
өн билэг
Ф - Эелдэг з
өөлөн
Х - Бэлгийн асуудалтай
Ц - Сэтгэл доторхоо гаднаа илэрхийлэх хандлагатай
Ч - Vнэнч шударга
Ш - Хартай, з
өвшилцөж чаддаггvй
Щ -
Өшөө авамтгай, оюуны потенциал ихтэй
Э - Сэтгэлийн тэнцвэрээ хайдаг
Ю - Их зантай, биеэ тоомтгой
Я - Боловсон уран бvтээл
ч

Хүртэхүй

Хүртэхүй
Хүний задлан ялгагяид буюу анализотаруудад үйлдэл үзүүлсэн бүхэл бүтэн юмс,үзэгдлүүдийн дүр,их тархины гадарт тусгагдсан тусгалыг хүртэхүй гэнэ.Хүртэхүй нь сэрлүүдийн үндсэн дээр үүсдэг.Сэрэл оролцохгүйгээр хүртэхүй үүсэхгүй.
Хүртэхүйн физиологи үндэс
Хүнд тусгагдааж буй аливаа үзэгдэл юмсын яэз бүрийн шинж чанар хүний мэдрэхүйн эрхтэнд нэг зэрэг юмуу дарааллан үйлдэл үзүүлж тархинд уг үзэгдэл юмсын шинж чанааруудыг тусгасан хөөрлийн олон голомтуудыг ыүрдүүлнэ.Ийнхүү хүний мэдрэлийн эрхтний идэвхитэй үйл ажиллагааны үр дүнд мэдрэхүйн эрхтний олон анализаторуудын тархинд байгаа төвүүдэд тогтсон хөөрлийн голомтуудын хооронд мэдрэлийн түр холбоос тогтох процессууд нь хүртэхүйн физиологи юм.И.П.Павлов хүртэхүйн физиологи үндэс нь мэдрэлийн эрхтний рецепторт гадаад ертөнцөөс үзүүлсэн үйлдлийн нөлөөгөөр их тархины гадарт бүрэлдэн тогтсон нөхцөлт рефлекс буюу мэдрэлийн түр холбоосын гэж тодорхойлсон.
Хүртэхүйн чанарууд
Хүртэхүйн чанаруудыг дараах байдлаар ангилна.
1.Хүртэхүйн бүхэллэг буюу биет бодит чанар
2.Хүртэхүйн бодислог чанар
3.Хртэхүйн бүхэл бүтэн чанар
4.Хүртэхүйн харьцангуй тогтвортой чанар
5.Хүртэхүйн байнгын болон тогтонги чанар
Хүртэхүйн гадаад үзэгдлийн аливаа үйлдлийг тусгасан идэвхигүй тусгал биш бөгөөд харин тэр нь үйлдэл үзүүлж буй зүйлүүдийн дотроос тодорхой зүйлийг сонгож тусгах идэвхитэй процесс юм.Өөртөө үйлдэл үзүүлж байгаа хүн зүйлүүдийг дотроос тодорхой нэг зүйлийг тусгаж авч байгаагийн физиологи үндэс нь их тархины гадарт явагдах хөөрөл,саатлын процессын харилцан индукцын үндэс юм.
Хүртэхүй нь юмыг сонгож тусгахын субъектив нөхцөл хэд хэдэн янз байна .Юуны түрүүнд хүн өөрт нь тусгаагдаж байгаа зүйлийг урьд нь хэр зэрэг мэдэхээс шалтгаалан тусгах үйл ажиллагаа янз бүр байдаг.
Хүртэхүйн хэлбэр
Хүртэхүйд олон янзын анализаторууд оролцдог тул түүнийг анализаторуудын оролцож байгаа байдлаар хараа, сонор, хүрэлцэх, үнэрлэх,амтлах, хөдөлгөөний хүртэхүй гэж хэд хэдэн салбарт хуваадаг. Материйн оршиж буй хэлбэрийг тусгах байдлаар орон зай, цаг хугацаа хөдөлгөөний хүртэхүй гэж 3 ангилна.
1. Орон зайн хүртэхүй: юмс үзэгдлүүдийн объёктив орон зайн харьцааг тусгасан тусгалыг орон зайн хүртэхүй гэнэ.
2. цаг хугацааны хүртэхүй:бодит үзэгдлийн объектив хурд , хэмжээ дарааллыг тусгасан тусгалын процессыг хэлнэ.
3. хөдөлгөөний хүртэхүй: тодорхой цаг хугацаанд орон зайд оршин байгаа бодит хөдөлгөөнийг тусгасан тусгалыг хэлнэ.
Зохион бодохуй
Хүн өөртөө байгаа мэдлэг дээр түшиглэж ямар нэгэн шинэ зүйл үзэл санаа шинэ дүр төсөөллийг бий болгоход чиглэгдсэг бодит байдлыг хувьсан тусгасан тусгалын онугой хэлбэрийг зохион бодохуй гэнэ.хүн урьд нь өөртөө хэзээ ч хүртгэдэн тусгадаж байгаагүй үзэгдэл юмсын дүрийг бутээх процесс нь зохион бодохуй юм. зохион бодохуй нь хүн төрөлхтнөөс бодит байдлыг хувьсган өөрчлөх тусгалын процесс мөн. Зохион бодохуй нь хүний хөдөлмөрийн явцад хувьсаж үүсэж хөгждөг юм. хүн өөрийн хөдөлмөрөөр байгалыг хувьсган өөрчилж урьд ертөнц дээр огт байгаагүй цоо шинэ зүйлийг бүтээж ирсэн нь түүний зохион бодохуйн идэвхтэй үйл ажиллагааны үр дүн юм.
Зохион бодохуйн физиологи үндэс
Тархины хэд хэдэн төрлүүдийн хооронд бүрэлдэн тогтсон мэдрэлийн түр холбоос нь хүний зохион бодох үйл хөгжилтэй холбоотой. Цочроогчдын үйлдлийн нөлөөгөөр тархины гадарт урьд нь бүрэлдэн тогтсон мэдрэлийн түр холбоосуудаас дахин шинэ холбоосын нэгдэл бүрэлдэн тогтох процесс нь хүний зохион бодохуйн физиологи үндэс болно.
Зохион бодохуйн хэлбэр
Зохион бодохуйн процесс нь
санамсаргүй ,зориудын буюу ухамсартай гэсэн 2 үндсэн хэлбэрээр үүсэж явагддаг. урьдаас төсөөлж зохиох ,зориудын зорилго тавиагүйгээр ямар нэгэн дүрийг бүтээх процесс нь зохион бодохуй юм.урьдаас ямар эч тодорхой зорилго тавиагүй байхад зөвхөн хүний тухайн үеийн амьдралын шаардлага хэрэгцээ, сэтгэл хөдөлгөөнөөс болж үүсэж байгаа зохион бодохуйн санамсаргүй хэлбэрийн дүрүүд юм. зохион бодохуйн үлэмж нийтлэг дүр бол зүүд юм.зүүдийг сэтгэл зүйн үүднээс И.М Сеченов тайлбарлахдаа “ зүүд бол урьд нь хүнд байсан дүрүүдийн байхгүй нийлбэр мөн”.гэж тайлбарлажээ. Зориуд ухамсартай үйлийн дүнд үүсэж байгаа зохион бодох үйл нь тодорхой зорилго чиглэлтэй идэвхтэй процесс юм. зориудын ухамсартай зохион бодохуйн үйл нь хүний ухамсартай үйлдлийн үр дүн юм.
                                                                                                            

АНХААРЛЫН физиологи үндэс

Анхаарал гэдэг нь хүн тодорхой нэг зүйл дээр сэтгэц ухамсрыг чиглэн төвлөрүүлэх тусгалын үйлийг анхаарал гэнэ.
Хүний ухамсарын үйл ажиллагаа хажуу орчмын бусад зүйлсээс салж тодорхой нэг объект дээр чиглэн төвлөрч байгаа нь анхааралын уг чанар.Ингэж анхаарал тодорхой нэг зүйл дээр төвлөрч байгаа нь физиологын талаас үзвэл цочроогчын үйлдлээр их тархины нэгэн хэсэгт хөөрлийн процесс явагдаж бусад хэсэгт саатлын процесс явагдаж байгаагаар тайлбарлагдана.Анхааралын физиологи механизм нь их тархины гадарт явагдаж байгаа, хөөрөл саатлын процессын харилцан үйлдэл билээ. Учир нь хүний анхаарал нь их тархины гадарт явагдах хөөрөл ба саатлын процесстой холбоотой бөгөөд тэдгээрийн харилцан үйлдлын үр дүн мөн. Эдгээр процессын харилцан үйлдлын үед их тархины гадарт анхааралын физиологи механизм болох хөөрөлын тогтонги Оптималь голомт үүсдэг.Бие мах бодын эрхтэнүүд цочрооогчын үзүүлсэн их тархины гадрын тодорхой хэсэгт янз бүрийн хүчтэйхөөрлын голомт үүснэ. Ингэж их тархины гадарт үүссэн хөөрлын хэдэн голомтуудын дотроос дунд зэргийн хүчтэй голомтыг тогтонго голомт гэдэг . Хөөрлын дунд зэргийн хүчтэй голомт нь хүний анхаарал тодорхой нэг зүйл дээр төвлөрсөниййг хэлдэг байна.Тогтонго голомтод төвлөрсөн хөөрөл нь их тархины гадрын бусад хэсэгт өөрийн эсрэг саатлын процессынг бүрдүүлдэг.Энэ нь хөөрлын тогтонго голомтын хүчийг нэмэгдүүлнэ. Үүний үр дүнд хүний анхаарал тодорхой нэг зүйл дээр төвлөрч уг зүйлийг бүрэн гүйцэтгэнэ.Хэрвээ цочроогчийн нөлөөгөөр их тархины гадарт үүссэн хөөрлын тогтонго голомтын эсрэг их тархины гадрын бусад хэсэгт хүчтэй саатал бүрэлдэхгүй бол хүний анхаарал нэг үйл дээр тодорхоы хугацаанд төвлөрч чадахгүй . жишээ нь:Тухайн ажлыг анхааралаа гүнзгий төвлөрүүлж хийх үед их тархины тодорхой нэг хэсэгт төвлөрсөн хөөрөл үүсэж сөрөг индукцыын хуулиар тархины гадрын бусад хэсэгт хөөрлын эсрэг саатлын процесс явавгдаж байна .Ийм замаар тархинд анхааралын физиологи механизм болох хөөрлын тогтонго голомт үүснэ. Анхаарал нь сэтгэцийн үйлийн үүд хаалга. Анхааралын процессыг үүсгэгч нь ИП.Павловюм.Тэрээр “хэрвээ толгойн гавлыг нэвт хардагсан бол бид ухамсартайгаар бодож сэтгэж байгаа хүний их тархины гадраар хэлбэр ,хэмжээ нь байнга өөрчлөгдөж байгаа гэрэлт толбыг харахын зэрэгцээгээр их тархины гадрын табайн бусад хэсэгт байгаа ямар нэгэн сүүдрийг олж харахсан билээ” гэжээ. Энэхүү “гэрэлт толбо “нь ИП.Павловын хэлснээр хөөрлын ноёлох голомт болох бөгөөд харин их тархины гадрын бусад хэсэгт байгаа сүүдэр нь их тархины гадрын саатлын байдалд байгаа хэсгийн тухай өгүүлж байна. Хүний анхаарал үүсч хөгжихөд , дохионы I,II систем боловсруулахад Орос зөвлөлтийн нэрт физиологч А,А,Ухтомскын ноёлох голомтын тухай сургаал онцгой үүргийг гүйцэтгэдэг. Хөөрлийн жирийн тогтонго голомттой харьцуулахад хөөрлын ноёлох голомт нь маш хүчтэй бөгөөд тогтвортой .Их тархины бусад хэсэгт үүссэн хөрлийн голомтуудын хүчийг өөртөө нэгтгэн татж тэдгээрийг өөртөө нэгтгэн захирдаг байна. Ингэж цочроогчийн хүчийн нөлөөгөөр их тархины гадрын хэд хэдэн төвд үүссэн хөөрлын голомтуудын хүчийг өөртөө нэгтгэн татаж тэдгээрийг ноёрхон захирдаг байна. Энэхүү нөлөөгөөрих тархины гадрын хэд хэдэн төвд үүссэн хөөрлын ноёлох голомтын үндсэн дээр анхаарал маш хүчтэй нөлөөлдөг .Хөөрлын ноёлох голомт нь урт удаан хугацаанд үлэмж хүчтэй тогтвортой үргэлжилэн явагддаг тул тэр нь хүний анхаарал нэг зүйл дээр үлэмж тогтвортой удаан төвлөрөхийн физиологи үндэс болно Ингэж их тархины гадарт үүссэн хөөрлын ноёлох голомты н үндсэн дээр анхаарал тодорхой нэг зүйл дээр гүнзгий тгтвортүй төвлөрсөнөөр хүн хажуу орчиндоо болж байгаа бусад зүйлийг огт мэдэхгүйгээр өнгөрдөг юм. Жишээ нь :агуу суут хүмүүс бага унтаж зохиол бүтээлээ туурьваж байсан нь их тархины гадарт үүссэн хөөрлийн ноёлох голомтын дүнд явагдаж байгаа анхаарлын идэвхитэй тогтворжилтын үр дүн . Хүний анхааралд дохионы 1,2 систем чухал үүрэгтэй. 1систем нь анхаарал тогтвортой товлөрч байвал шууд цочроогчий нөлөөгөөр их тархины гадарт хөөрлийн голомт үүснэ.Хүний хөдөлмөртэй холбоотой анхаарал үүсэж хөгжихөд дохионы 1систем голлох үүрэгтэй Оюуны үйл ажиллагааг гүйцэтгэхэд дохионы 2систем голлох үүрэгтэй Анхаарал нь зоригтой холбоотой.Дотоод сэтгэц ухамсар үйл ажиллагааны тодорхой нэг үйл ажиллагааны объект дээр тодорхой хугацаанд зориуд чиглүүлэн төвлөрүүлж байдаг сэтгэцийн үйл нь санамсаргүй анхаарал юм. Номын санд сууж ном унших нь идэвхтэй анхаарал юм. Гэхдээ дараа нь өөрийн эрхгүй өөр бодол орж ирэн анхаарал бууруулдаг. Гэвч дахин өөрийгөө дайчилж хичээлээ хийх нь хожуу үүссэн анхаарал юм. Лекцын үед сонсогчдын тархины сонсголын гадар хэсэгт хөөрлийн голомт бий болно.Үүний гол нь сонсох ,харах, бичих,сэтгэн бодох үйл ажиллагаа явагдана. Эдгээрийн гол нь сонсох үйл ажиллагаа .Энэ бол хөөрлийн ноёлох /доминат/ голомт.
Анхаарлын төрөл тэдгээрийн онцлог
Хүний анхаарал зориудын ,идэвхгүй ,тогтсон 3 төрөлтэй.
Зориудын анхаарал:Хүн өөрийн өмнө ухамсартай зорилго тавин түүнийгээ биелүүлэхийн тулд тохииолдсон саадыг даван туулж зориг тэвчээр гаргасаны дүнд явагдах анхааралын төрлийг хэлнэ.
Идэвхигүй анхаарал:Хүн өмнөө ухамсартай тодорхо йзорилго тавиагүй зориг тэвчээр шаардагдахгүйгэрүүсэн явагдах анхааралыг хэлнэ.
Тогтсон анхаарал:Зориудын анхааралын үндсэн дээр үүсэх бөгөөд хүнээс ухамсартай үйл ажиллагаа тэвчээр шаардана, Зориудын анхаарал сулархад дахин анхааралаа төвлөрүүлэн тогтооход зарцуулагдсан процессыг хэлнэ. Хожуу үед үүсдэг чанар юм.
Анхааралын шинж чанар тэдгээрийн онцлог
Хүний анхаааралын дотоод бүтэцагуулгыг илэрхийлж буй зүйлийг анхааралын чанар гэнэ.Хүний анхааралын хөгжлийн түвшинг анхааралын чанарууд хэр зэрэг хөгжсөнөөр нь тодорхойлно.
Анхааралын багтаамж :Хүний анхааралыг өөртөө татаж ,чиглүүлэн төвлөрүүлж буй юм,үзэгдлүүдийн хүрээ хязгаарыг анхааралын багтаамж гэнэ.Анхааралын багтаамжийг явцуу, өргөн гэж ангилна.Юмыг өөртөө татаж буй хүрээ хязгаар бага байвал явцуу анхаарал.Өргөн багтаамжтай анхаарал нь хөөрлийн тогтонго голомт тархинд өргөн хүрээтэй өргөн хүрээтэй бүрэлдсэний үр дүн байдаг .
Анхааралын эрчим хүч :Анхаарал үүсгэхийн материаллагүндэс нь болсон тархины мэдрэлийн эсийн ажиллах чадварын хэмжээ ,түвшинг анхааралын эрчим хүч гэнэ .Юманд салан садгай хандах нь үүнээс үүсэлтэй ажээ. Хүн нэгэн зэрэг хэд хэдэн үйлдэл гүйцэтгэхэд тэдгээрийн зуршил болсон үйлдлүүд /саатлын процессын ажиллагаа шаардсан үйлдлүүд нь тархины ноёлох /хөөрлийн үндсэн дээр явагддаг.
Анхааралын төвлөрөлт :Хүний сэтгэц ухамсарын үйл ажиллагаа нэгэн цэг дээр тодорхой хугацааны турш суурьших процессыг анхааралын төвлөрөлт гэнэ.
Анхааралын тогтворжилт: Анхаарал ямар нэгэн зүйл болон тодорхой үйл ажиллагаан дээр урт удаан хугацаагаар баригдан төвлөрч буй процессыг хэлнэ. Анхааралын тогтворжилтын физиологи үндэс нь үйл ажиллагааны явцад хүний тархинд бүрэлдэх хөөрлийн тогтонго голомтуудын тогтворжилт болон тэдгээрийн тасралтгүй бие биеэ элжлэн солих процесс юм.
Анхааралын шилжилт:Хүн өөрийнхөө сэтгэц ухамсарын үйл ажиллагааг зориииииуд жолоодож нэг объектоос нөгөөобъектод нүүлгэж буй процессыг анхааралын шилжилт гэнэ.
Анхааралын хуваарилалт:Хүн өөрийнхөө дотоод сэтгэц ухамсарын үйл ажиллагааг нэгэн зэрэг хоёр юмуу түүнээс дээр хэд хэдэн объект дээр төвлөрүүлэх процессыг хэлнэ.
Анхааралын хэлбэлзэл:Анхааралын хэлбэ.лзэл нь тогтворжилтын эсрэг чанар бөгөөлд анхааралын эрчим хүч чанарыг ямар нэгэн хэмжээгээр бууруулдаг шинж .
Анхаарлын сарнилт:хүний ямар нэгэн тодорхой зүйл дээр урт удаан хугацааны турш анхаарлаа төвлөрүүлэх чадвараа алдахыг хэлнэ.анхаарал сархихын физиологи үндэс нь их тархины гадарт оптимал хөөрлийн голомт хүчтэй үүсч сөрөг индүкцийн хуулиар түүнийг эргэн тойрсон тархины гадрын бусад хэсэгт саатлын процесс бүрэлдсэн явдал юм.



ХҮНИЙ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ БҮТЭЦ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ


ХҮНИЙ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ БҮТЭЦ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ
Хүн ба амьтны амьдрал, оршин тогтнох байдал олон талаас хөдөлгөөнтэй холбоотой. Амьдралын бүхий л хэв шинж хөдөлгөөнөөс үүдэлтэй ба нэг эст амьтдаас эхлээд хэгжлийн шатлал дээшлэх тутам хөдөлгөөн, үйлдлийн чадамж, хэлбэр улам бүр боловсронгуй болж хувирна. Хамгийн энгийн нэг эст амьтан хамгийн дээд зэргийн зохион байгуулалттай ургамлаас илүү олон төрлийн идэвхжил үзүүлэх чадвартай. Тэрхүү амьтдын хөдөлгөөн илүү олон янз байхаас гадна хөдөлгөөний хурд орон зайд шилжин байрла чадвар зэргээрээ илт давуу болдог.энгийн амьтад зөвсөн усанд амьдрах чадвартай байдаг бол, ус газраар явагч амьтад уснаас гарч назарт амьдарч чадна. Хорхой шавжнууд газар дээр юм уу газар доогуур олон төрлийн хөдөлгөөн хийж амьдардаг бол шувууд агаарт нисэн дүүлж асар их замыг хурдан хугацаанд туулж байдаг.
Хүн орчноо өөрчлөн хувиргаж урьдаас төлөвлөх байдлаар шинэ нөхцөлд дасан зохицож дэлхийн хаана ч дасан амьдарч чадах бөгөөд өнөө үед санарыг эзэмгин суурьшаад байна.нэг ч төрлийн амьтан хүний атьдралын мөн чанар идэвхжилийн түвшинд хүрч өөрчлөгдөж чадахгүй юм.хүний үйл ажиллагааны идэвхжилт бүтээлч гинж чанарын үндэс нь хүний мөн чанартай салшгүй холбоотой.
Ургамлын амьдрал эргэн тойрогтойгоо бодисын солилцоо явуулах идэвхжилийн хүрээгээр хязгаарлагддаг. Амьтад хүрээлэн байгаа орчинтой анхдагч хэлбэрээр дасан зохицох ба даган сурах зан үйлтэй байдаг.харин хүний идэвхит чанар асар олон талтай,гайхалтай бүтээлч шинэлэг уян хатан байдлаараа онцлог.өөрөөр хэлбэл хүмүүст амьтдад байдаг идэвхжилтийн бүхий л арга хэлбэрүүдээс гадна үйл ажиллагаа гэж хэрлэгддэг хөдөлмөр , танин мэдэхүй харилцаа дүр төрх нийгмийн идэвхгилийн цогц шинж чанар хөгжиж байдаг.


ХҮНИЙ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ СЭТГЭЛЗҮЙН ХЭВ ШИНЖ

ХҮНИЙ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ СЭТГЭЛЗҮЙН ХЭВ ШИНЖ
Хүний үйл ажиллагааны хэлбэр хэв шинж хичнээн төрлийн хэрэгцээ үйлчилж байгаагаар ерөнхийдөө тодорхойлогдоно. Гэхдээ хүний үйл ажиллагаа угийн дотоод мөн чанар талаасаа ямагт олон төрлийн сэдлэгтэй байдгыг бодолцох ёстой. Иймээс хэн нэгэн үйл ажиллагааны хэлбэр хэв гинжийг тодорхойлохын тулд хамгийн чухал хэрэгуээнүүдийг нь мэдэх хэрэгтэй болно. Ийм зорилтыг практик дээр шийдэхэд амаргүй. Яагаад гэвэл хүний хэрэгцээ нь мэш олон янз бөгөөд хүн нэг бүрийн хувьд өөр өөр байдлаар бүрэлдэн хөгжих өөр өөрөөр гаднаа илэрч байдаг. Иимээс хүмүүсийн хэрэгцээг тодорхойлогч хэмжигдэхүүнүүдийг эхлээд бий болгож тэр үндсэн уг хүний үйл ажиллагааны шинж чанарыг тодруулах нь хялбар байх болно. Ингэж хүний хэрэгцээг тодорхойлоход гол төлөв хүч тоо хэмжээ чанар гэсэн 3х үндсэн хэмжигдэхүүнийг ашиглана. Хүний хэрэгцээний хүч гэдэгт чухал шинж давтамж, өдөөх чадавхийг авч үзнэ.Хүч ихтэй хэрэгцээ их чухал шинжтэй бусад хэрэгцээнүүдийг давамгайлах олон дахин давтагдах төдийгүй үүнийг өөрийн эрхгүй эхлээд уг хэрэгцээгээ хангахад түлхэн өдөөж байдаг. Хүмүүст илэрдэг хэдэн янзын хэрэгцээ үе үе хүч нь хэмэгдэж тэргүүн зэрэгт дэвшигдэн гарч ирдэг.Ингэж бусад олон хэрэгцээний дундаас тодрон гарч буй хэрэгцээнүүд тухайн хүний хэрэгцээний тоо хэмжээг илэрхийлнэ.Зарим хүмүүсийн хувьд чухал хэрэгцээнүүд нь нэг их олон биш байна. Гэхдээ тэд өөрийн чухал хэрэгцээнүүдийг цаг тухайд нь хангаж, энэ үндсэнд маш сэтгэл хангалуун амьдарна.Хүмүүс амьдрал үйл ажиллагааныхаа явцад олон төрдлийн заримлаа бүр эсрэг тэсрэг бие биенээ үгүйсгэсэн хэрэгцээнүүдтэй тулгэрэх нь олонтаа. Иим хэрэгцээнүүдийг хангахын тулд хувь хүн нэгэн зэрэг олон төрлийн үйл ажиллагаа эрхлэх хэрэгтэй болно. Өөр нэг хүн дээрхээс гадна хамгийн сонирхолтой хүмүүстэй ярилцах, бие дааж бүтээлчээр ажиллах, бүтээн туурвих замаар танин мэдэхүйн хэрэгцээгээ дэс дараатай хангах боломжийг нээсэн дараатай нээсэн байдаг. Бид энэн маягаар хүмүүсийн хэрэгцээний бодит хэмжигдэхүүнүүдийг тодорхойлж чадах юм бол тухайн хүний юм уу бүлэг хүмүүсийн үйл ажиллагааны хэв загварыг гаргах боломжтой болно. Тэдгээр хэмжигдэхүүний ашиглах замаар хүн нэг бүрийн үйл ажиллагааны хэв шинжийг тодорхойлно. Хүний хэрэгцээг судлах өөр нэг арга зам нь бүх хүий хувьд илэрч байдаг үйл ажиллагааны хэв шинж, хэлбэрүүдийг нэгтгэн баяжуулах замаар гол үндсэн хэсгийг нь ялган олох явдал байх болно. Тэдгээр үйл ажиллагаа хүн бүрт илэрч байдаг хэрэгцээнүүдтэй саласгүй холбоотой явагдана. Өөрөөр хэлбэл хүн бүрийн хувийн хөгжлийн нийгмийн шинж илэрлийг эндээс харж болно гэсэн үг. Энэ утгаар тоглоом, сурах, хөдөлмөр гэсэн 3 үндсэн үйл ажиллагааг авч үзэх нь түгээмэл дэлгэрчээ.
Харилцаа нь хамгийн үндсэн чиг шугамын талаас хүмүүсийн хооронд мэдээлэл солилцох үйл ажиллагаа мөн. Харилцааны явцад хүмүүс илүү сайн ойлголцох, ажил хэрэгч харилцан ашигтай хэлхээ холбоо тогтоох, бие биеэндээ туслах, хүчээ нэгтэг илүү амжилтанд хүрэх бололцоог эрэлхийлж байдаг. Харилцаа нь аман, аман бу, шууд ба дам гэхчлэн олон янз байж болно. Шууд харилцааны үед хүмүүс бие биеэнтэйгээ уулзаж аман ба аман бус хэлбрээр мэдээлэл солилцох бөгөөд энэ үед бусад туслах хэрэгслүүд бараг хэрэгцээгүй болно. Шууд бус харилцааны үед хүмүүс бие биеэнтэйгээ уулздаггүй. Тэд бусад хүмүүсээр юм уу радио, телевиз, ном, сонин хэвлэл, бичиг захидал зэргээр дамжин харилцана. Тоглоом нь ямар нэг материаллаг болон оюун санааны бүтээгдэхүүнийг бий болгоход шууд чиглээгүй үйл ажиллагаа юм. харин хүүхэд болон том хүмүүс ажил хэрэгч болон зохион бүтээх тоглоомын үед бүтээгдэхүүн үйлчилгээний чанар, үр ашгийг дээшлүүлэх зорилго тавьж ажилладаг. Тоглоом нь ихэнх үед баясан цэнгэх, амралт чөлөөт цагаа үр ашигтай өнгрүүлэх зорилгод үйлчилнэ. Зарим үед хувь хүн амин чухал хэрэгцээгээ хангах үйл ажиллагааны явцад үүссэн ядаргаа, урам хугарах байдлыг өөрөөр яагаад ч арилгаж чадахгүй нөхцөлд тоглоом тэр бүхнийг өөрчлөх түгээмэл хэрэгсэл болж хувирна.
Ганцаарчилсан, бүлгийн, эд юмстай хийх, дүрд тоглох, нөхцөлт, дүрмээр тоглох гэх зэрэг олон хэв янзын тоглоом бий. Ганцаарчилсан тоглоомд хувь хүн өөрөө л хамрагддаг бол бүлгийн тоглоомд хэд хэдэн хүн оролцон хамтарч үйл ажиллагаагаа өрнөж байдаг. Эд юмстай хийх тоглоом нь хүмүүсээс гадна олон янзын юмс, үзэгдлийг ашиглана. Нөхцөлт тоглоом нь урьдаас заагдсан тодорхой зааврын дагуу дүрэм журмыг баримтлан хэлцэн тохирох замаар явагдана. Дүрд тоглох тоглоомын үед хувь хүний зан үйл дүрээ амилуулах, бүтээн харуулахад илүүтэй чиглэгдэнэ. Дүрмээр зохион байгуулагдах тоглоом нь оролцогчид заавар журмын дагуу зан үйлээ удирдаж тэдгээрийг эхнээс нь эцсийг хүртэл дагаж мөрдөн, ямар ч тохиолдолд тэр бүгдээс гажихгүй байхыг шаардана. Гэхдээ амьдрал дээр нөхцөлт ба дүрмээр явагдах тоглоом, эд юмстай хийх ба рольд тоглох тоглоом, нөхцөл ба дүрд тоглох тоглоом гэхчлэн цөмөөр холилдож хосолсон байх нь элбэг. Тоглоомын үйл ажиллагааны үед хүмүүсийн хооронд зориул зохион байгуулагдсан, түр зуурын шинжтэй харилцаа үүсч явагдана. Иймээс хүмүүс бие биенийхээ зан үйлийн талаар том дүгнэлт гаргах, жинхэнэ ёсоор сайшаах, эсвэл буруутгах байдал гаргах хэрэггүй гэдгийг ойлгож ухаарах сэтгэл зүйн нэн таатай орчин бүрэлдэнэ. Тоглоомын явцад үүссэн харилцаа, харилцан үйлчлэл хожим нь хүмүүсийн зан үйлд сөргөөр нөлөөлөх нь маш ховор тохиолдоно.
Хүүхдүүдийг хувьд тоглоомын хөгжүүлэх үүрэг нь голдог бол том хүмүүсийн хувьд ядаргаа бухимдлаа арилгах, харицааны хүрээг өргөжүүлэх, орчин тойрондоо өөрөөр ханддаг болоход тус дэм өгөх тал нь давамгайлна. Зарим тоглоомын зохион байгуулалтанд ёс заншил, сургалт дасгалын хэсэг спортын чиг үүргийг багтаан оруулсан байх нь түгээмэл ажиглагдана.
Сургалтын үйл ажиллагааны үндсэн зорилго нь хүмүүсийн мэдлэг, чадвар зан үйлийн хэвшлийг сайжруулах, илүү бүтээлчээр сэтгэж, эрэл хайгуул хийдэг болоход нь чиглэгдэнэ.сургалтын сэтгэл зүйн нэг үндэс нь дээр үзүүлсэн нөхцөлт рефлекс бүрэлдэхүйл явц сэмээн үздэг.сургалтын байгууллагууд хүмүүсийн сурах үйл ажиллагааг урьдаас төлөвлөх, зохион байгуулах сэдэл төрүүлэх, хянах, эргэх холбоо үүсгэх гэх зэргээр зориудаар зохион байгуулна.мөн сурах үйл ажиллагаа бусад идэвхжлийн хүрээнд нэг ёсны “дагавар бүтээгдэхүүн” байдлаар зориудын зохион байгуулалттай бус хэлбэрээр явагдаж болно.энэ утгаар сургалтыг зүхион байгуулах сэтгэл зүйн оньс , түлхүүрийн нэг нь яах аргагүй нөхцөлт рефлекс төлөвшүүлэх арга ажиллагаа юм.сургалт ямар арга хэлбэрээр зохион байгуулагдаж байлаа ч суралцагчдын сурах, танин мэдэх үйл ажиллагааны сэтгэл зүйн төлөвшил, тодорхой үр дагавар нь зарим талаар нөхцөлт рефлексийн зарчтаар өрнөх нь ойлгомжтой юм.гэхдээ нөхцөлт рефлекс энэ үед сурах танин мэдэх үйлийн суурь хэсгийг нөхцөлдүүлж байдаг.цаашид тэр суурин дээр танин мэдэхүйн дараа дараагийн төлөвшил явагдана.
1р шат-сургалтын өмнө
Нөхцөлт цочроогч хариу үйлдэл үзүүлэхгүй
Нөхцөлт бус цочроогч нөхцөлт бус хариу үйлдэл
2р шат-сургалтын үйл явц
Нөхцөлт цочроогч Нөхцөлт бус цочроогч
нөхцөлт бус хариу үйлдэл
3р шат-дасгал сургуулийн дараах үе
Нөхцөлт цочроогч нөхцөлт бус хариу үйлдэл
”одоо нөхцөлт цочроогчнөхцөлт бус хариу үйлдлийг төрүүлэх болжээ.”
Ялангуяа өндөр боловсрол, зан үйлийн зөв хэвшилтэй,ажил амьдралын зорилгоо амжилттай тодорхойлж мөрдөн ажилладаг хүмүүсийн хувьд сурах үйл ажиллагаа өөрийгөө хөгжүүлэх, боловсруулах хамгийн ухаалаг арга хэлбэр байдлаар зохион байгуулагдаж байдаг.ер нь хүмүүний сурах үйл ажиллагааны хамгийн чухал онцлог нь хувь хүний сэтгэцийн хөгжлийн үндсэн арга хэрэгсэл болж байдагтай холбоотой.
Хүний үйл ажиллагааны онцгой хэсэг нь хөдөлтөр юм. хүн төрөлхтөн хөдөлмөрийн үйл ажилгааныхаа явцад орчин үеийн соёл иргэншлийг цогцлуулж асар их оюун санааны болон материаллаг баялгыг бүтээж, өөрсдийн амьдралын нөхцлийг хувирган өөрчилж, өөрсдийгхөө өмнө тасралтгүй хөгжин цэцэглэх өргөн боломжийг нээсэн хэмээн үздэг. Хөдөлмөрийн нөхцлийн гол нэг хэсэг нь өндөр бүтээмжтэй зэвсэг хэрэглэл, тоног төхөөрөмж бүтээгдэж, тэдгээрийг улам боловсронгуй болгож байдагтай холбоотой.энэхүү үйл явцад хөдөлтөрийн бүтээмж нэмэгдэж, үйлдвэрлэл,ШУ тасралтгүй хөнжиж, технологи урлаг уран сайхан цэцэглэн дээшилдэг байна.хүнйи үйл ажиллагааны нөхцөл нь дараах чиглэлээр дэвшил өөрчлөлт явагдахыг хэлж байгаа юм.Үүнд:
1. Хүний үйл ажиллагааны филогенетикийн өсөлт дэвшил
2. Хувь хүний хөгжлийн явцад хүнийг олон төрлийн үйл ажиллагаанд татан оролцуулах, өөрийгөө илархийлэх нөхцлийг бүрэлдүүлэх
3. Үйл ажиллагааны явцад түүний дотоод бүрдэл хэсгүүд өөрчлөгдөн дэвшил хөгжил явагдах
4. Хүний үйл ажиллагааны зүй ёсны хөгжил явцад түүний зарим үйл өргөжин тэлж улмаар бие даасан үйл ажиллагаа болж хөгжих явдал юм.
Үйл ажиллагааны түүхэн хөгжил олон талаар хүн төрөлхтний нийгэм түүх, эдийг засгийн хөгжлжжр нөхцөлдсөн байна.нийгмийн бүтэц шинчлэгдэн томрон нэгдэх эсвэл задран хөгжио явцад хүмүүсийн үйл ажиллагаа өөрчлөгдөж, шинэ хэлбэрүүд үүсч хөгжиж байдаг. Эдийн засгийн хөгжил идэвхжих, хөдөлмөрийг хорших, дагнах явцад мөн л үйл ажиллаг ааны урьд өмнө байгаагүй шинэ хэлбэр үүснэ.тухайн нийгмийн амьдралд ямар төрлийн үйл ажиллагаа илүүтэй чухал шаардагдаж байна хүмүүс түүнийг эзэмшин өөр өөрсдийн амьдралын зорилгыг өөрсдийгхөө зан үйлтэй уялдуулан ажиллаж амьдардаг жамтай.
Ингэж хөгжиж байгаа хувь хүний зан үйл нийгэмд үйлчилж байгаа үйл ажиллагааны тогтлыг хүлээн авч, уялдан нэгтгэгдэх үйл явцыг нийгэмшил хэмээн нэрлэнэ.нийгэмшлийн үе шат зохион байгуулалт нь хүүхдийг тоглоом, сургалт, хөдөлмөр , харилцааны үйл явцад дэс дараатай татан оролцуулах улмаар эдгээр үйл ажиллагааг төгс эзэмшихэд хөтлөн чиглүүлэхийг шардана.эдгээр үйл ажиллагаа тус бүрйин эхлээд энгийн анхдагч хэлбэрийг нь эзэмших хэрэгтэй бөгөөд цаашид улам боловсронгуй бүтээлч болгон хөгжүүлэх замаар хувь хүн нийгмийн харилцааны субъект болж хувирдаг.иймээс насанд хүрсэн хүний үйл ажиллагаа балчир хүүхдийн зан үйл тоглоомын үйл ажиллагаанаас эрс ялгаатай болсон байдаг ажээ.
Хүний үйл ажиллагааны хамгийн нэг чухал тал нь түүний дотоод хэсэгт явагдах өөрчлөлт шинэчлэл юм.
1.энэ үед хүний үйл ажиллагаа шинэ юмс үзэгдэлтэй хийгдэх үйл, үйлдлийн агуулгаар баяжин хөгжинө.тэр үед хшний шинэ үйл ажиллагааны объёкт ба түүнтэй холбогдсон хэрэгцээгээ хангах араг хэрэгсэл нь урьдынхаас илүү өргөн хүрээтэй оюун санааны болон материаллаг зүйл болж өөрчлөгдсөн.
2. хүний үйл ажиллагааны арга технологи шинэчлэгдэх явцад ерөнхий зохион байгуулалт, хурд нэмэгдэж үүний нөлөөгөөр үр дүн нь сайжирч ирчээ.тухайлбал, хувь шинэ гадаад хэ лийг эзэмших явцад мэдээллийг хүртэн хүлээн авах боломж , бичиж тэмдэглэх чадвар эрс дээшилдэг бол дээд математикийг судлах явцад олон янзын тоон харьцаа үйлдлийг шийдвэр гаргахад төвөггүй ашиглах боломжтой болж ирнэ.
3.хүний үйл ажиллагааны явцад зарим үйл, үйлдэл болон бусад бүрдэл хэсгүүд бүрэг хэмжээгээр автоматчилагдаж, цаашид ухамсрын гүн гүнзгий оролцоогүйгээр хурдан хугацаанд зөв гүйцэтгэгдэх сэтгэл зүйн өвөрмөц арга бүрэлдэнэ.үүнийг ерөнхийд нь хүний үйл ажиллагааны чадвар, дадал хэмээн нэрлэдэг.
4.хүний үйл ажиллагаа боловсронгуй болж хөгжих, хүрээ нь тэлэх, түүний сэтгэл зүйн оньсон хэсгүүд нь бэхжих, төгс төгөлдөр болох явцад түүний бүрэлдэхүүнд байсан зарим үйл бие даасан бүтээлч шинж чанартай болж, улмаар шинэ үйл ажиллагаа бүрэлдэн хөгждөг байна.энэхүү үйл явцыг оросын алдарт сэтгэл зүйч А.Н. Леонтьев тусгайлан судалж “ сэдэл зорилго болж хувирах үйл явц” хэмээн тусгайлан нэрлэжээ.
Энэхүү оньс дараах байдлаар бүрэлдэн явагдаж байдаг хэмээн үздэг.үйл ажиллагааны зарим үйл нь эхлээд ухамсарлагдсан зорилго хэлбэрээр илэрч байдаг ч тухайн хувь хүний хэд хэдэн хэрэгцээг хангахад чиглэсэн өөр бусад зорилго нь энэ нөхцөлд арга хэрэгсэл маягаар үйлчилдэг байх боломжтой ажээ.чухамхүү эдгээр үйлийг үндсэн зорилго нь тухайн хувь хүний хэрэгцээг хангахад чиглэсэн гэдэг шалтгаанаар зарим нэг үйлийн зорилго бие даасан үнэт зүйлсийн эрэлд шилжинэ.өөрөөр хэлбэл сэдэл юм уу хэрэгуээ болж хувирна. Үүнийг үйл ажиллагааны хөгжлийн явцад сэдэл зорилго болон хувирч улмаар шинэ үйл ажиллагаа төрөн гарлаа хэмээн үздэг байна.

ХҮНИЙ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ҮР ДҮН ,СЭТГЭЦИЙН ҮЙЛ ЯВЦ

ХҮНИЙ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ҮР ДҮН ,СЭТГЭЦИЙН ҮЙЛ ЯВЦ
Хүртэхүй ,анхаарал, дүрслэн бодохуй, ой тогтоолт сэтгэхүй, хэл яриа зэрэг сэтгэцийн үзэгдлүүд хүний аливаа үйл ажиллагааны үндсэн бүрэл хэсэг болж өгнө.Хүн өөрийн хэрэгцээг хангах,тоглож наадах,харилцах,суралцах,хөдөлмөрлөх,өөрийгөө хэрэгжүүлэх гэх зэрэг зорилгыг хангахы хүн тулд юуны хүрээлэн байгаа хүмүүс, бодит юмс үзэгдлийг ухаалгаар хүртэн хүлээж авч чаддаг байх. чухал хэрэгтэй зүйлүүлийг тусган авах өмнөх турглага мэдлэгтэйгээ нэгтгэн холбох эргэцүүлэн тунгаах хэрэгтэй зүйлүүдийг,дараа нь төвөггүй сэргээн санах үзэл бодлоо бусдад цэгцтэй таниулах, хамгаалан хөгжүүлэх зэрэг тэнин мэдэхүйн оло үйлийн нэгэн зэрэг гүйцэтгэх хэрэгтэй болно.үүнээс үзвэл хүний үйл ажиллагааны салшгүй бүрдэл хэсэг үр дүн амьдралын гол нөхцлийн нэг нь хүний сэтгэцийн үйл ажээ.
Гэхдээ сэтгэцийн үйл явц рүний үйл ажиллагааны явцад оролцоод зогсохгүй өөрсдөө боловсронгуй болж хөгждөг, хүний дотоод мөн чанар нь болж өгдөг, мөн өөрсдөө онцгой хэлбэрийн үйл ажиллагаа болж хувирч байдгыг санах нь чухал.
Сэрэл сэтгэхүй
Сэрэл бол танин мэдэхүйн хамгийн анхны гат бөгөөд жирийн процесс юм. мөн тухайн үед хүний тархи үйлдэл үзүүлсэн гадаад ертөнцийн юмс үзэгдлүүдийн салангид нэг шинжийг тусгасан нэг шинжийг хэлнэ. Сэрэл нь сэтгэцийн үлэмж харийн процесс бөгөөд хүртэхүй сэрлээр дамжуулахгүйгээр юмсын ямар нэг хэлбэрийн талаар мэдэх боломжгүй гэжээ. Сэрэл бол мэдрэлийн тусгай аппратуудаар дамжин бидний тархинд үйлдэл үзүүлсэн материаллаг ертөнцийн юмс үзэгдлүүдийн үр дүн болохыг баталж байна.сэрэл нь ертөнцийн тухай манай бүх мэдлэгийн анхны үүсвэр юм.
Сэрлийн физиологи үндэс-ийг Б.И Ленин гаргаж ирсэн. Тэрээр сэрлээр дамжуулахгүйгээр юмсын ямар нэг хэлбэрийн тухай мэдэх боломжгүй гэжээ. Цочроогчийн үйлийг хүлээн авч үүнийг танин мэдэхүйн тогтолцоонд дамжуулж тархинаас эргэж хариу үйлдэл үзүүлэх үйл ажиллагаа явагдах процессыг анализатор буюу задлан ялгагч гэнэ.энэ нь 3 хэсэгтэй.
1. Мэдрэхүйн эрхтэн бүрийн “рецептор” анализаторуудын захын хэсэг. Энд нүд, чих, хэл, ам, арьс зэрэг мэдрэхүйн эрхтэнүүд орно.
2. Рецептороор дамжин ирсэн ямар нэг мэдээ дохио хүлээн авч боловсруулан түүнийг сэрэл болгон хувиргах анализаторуудын цаад хэсэг буюу тархинд явагдах процесс.
3. Тархинд боловсрогдсон сэрэл нь эргэж цочроогчдын үйлдэлд хариу үзүүлдэг.иймд уг эрхтэн нь гадаад дотоод цочроогчдын үйлдэлтэй өөрийгөө зохицуулж байдаг.аливаа сэрэл бол анализаторуудын идэвхтэй үйл ажиллагааны үр дүн юм.
Сэрлийн хэлбэр тэдгээрийн онцлог
Сэрлийн хэлбэр нь сэрэл үүсэхэд оролцож байгаа рецепторуудын байдлаар сэрлийг
1.экстрорецептив сэрэл буюу гадаад сэрэл” энэ нь гадаад ертөнцөөс үзүүлсэн дохиог бие махбодын гадаргад орших рецепторуудын тэсламжтайгаар хүлээн авах сэрэл”
2.Проприорецептив сэрэл буюу булчин хөдөлгөөний сэрэл “ энэ нь биеийн хөдөлгөөн болон , бие махбодын байдлын тухай дохиог хүлээн авдаг сэрэл.
3.Интрорецептив буюу дотоод” бие махбодын дотоод байдал түүнд орсон хувьсгалт өөрчлөлтийг тусгана. гэж ангилна.
Сэрэл нь сонорын сэрэл,харааны сэрэл, амтлах сэрэл, арьсны сэрэл, дотоод сэрэл, үнэртэх сэрэл, тэнцвэрийн сэрэл, харилцааны сэрэл, хүрэлцэх сэрэл гэх мэт төрлүүдтэй.
Сэрэл үүсэж явагдах нь:
сэрлийн бие биеээсээ явагдах онцлыг сэрлийн чанар гэнэ.цочроогчийн үйлдлийн хүч болон рецепторын үйл гүйцэтгэх байдлыг сэрлийн эрчим гэнэ.
сэрлийн зааг : 1. Сэрлийн үнэмлэхүй доод зааг:дөнгөж мэдэгдэн сэрлийн цочроогчийн бага хүчийг сэрлийн үнэмлэхүй доод зааг гэнэ.
2. сэрлийн үнэмлэхүй дээд зааг: цочроогчийн хүч их байвал дээд зааг.
3. сэрлийн ялгаврын зааг: цочроогчдийн хүчний эрчимд гарах ялимгүй жижиг ялгааг хэлнэ.
Сэрэл үүсэх эх үүсвэр нь гадаад ертөнцийн юмс үзэгдлийн нөлөөө юм. сэрлүүдийн харилцан үйлдэл: сэрлүүдийн үйл ажиллагаа нь бие биеээсээ шалтгаална. Нэг анализаторын үйл ажиллагаа нь нөлөөлж түний хүчийг сайжруулах буюу буруулахад нөлөөлнө.

чадвар,дадал,хандлага тэдгээрийг бүрдүүлэх


Автоматчилагдсан ухамсартай эсвэл хагас ухамсарлагдсан байдалтай ухамсрын гадуур явагдах үйл ажиллагааны бүрдэл хэсгүүдийг чадвар, дадал, зуршил хэмээжээ. Чадвар: гэдэг нь аливаа нэг зүйлийг өндөр чанартай , өнгө үзэмжтэйгээр богино хугацаанд хийж гүйцэтгэхэд шаардагдах үйл ажиллагааны бүрдэл хэсэг юм. чадвар нь дадалтай харьцуулахад цаг ямагт оюуны үр бүтээлч чанар сэтгэхүйн оролцоог шаардаж байдаг.
Дадал: нь бүрэн хэмжээгээр автоматчилагдсан юм уу зөн билгийн чанартай чадварын бүрдэл хэсэг бөгөөд далд ухамсрын хяналт зохицуулалтаар явагдана.
Зуршил: энэ нь хүний үйл ажиллагааны чухал хэсэг юм. хэрэв дадал , чадвар хүний үйл ажиллагааны бүтэээлч хэсэгт хэмээрдэг бол зуршил бүтээлч бус шинжтэй. Зуршил бүх нөхцөлд уян хатан биш , заримдаа утга учиргүй ямарч нөхцөлд давтагдаг ухамсрын зохицуулалтаас гадуур үр дүнд ямар нэг байдлаар шууд нөлөөлөхгүй. Зуршил чадвартай харьцуулахад ашиг тустай. Чухал үүрэг гүйцэтгэх боломжгүй гэдгээрээ онцлог.
Хандлага:хүний үйл ажиллагааны хөгжлийн явцад зарим үйл, үйлдэл болон бусад бүлдэл хэсгүүд бүрэн автоматчиглагдаж цаашид ухамсрын гүн гүнзгий оролуоогүйгээр хурдан хугацаанд зөв гүйуэтгэх сэтгэл зүйн өвөрмөц нөхцөл бүрдэнэ. Үүнийг ерөнхийд нь хүний үйл ажиллагааны чадвар дадал,хандлага гэнэ.
ДАСГАЛ№1 ХАРААНЫ ТӨСӨӨЛЛИЙГ ХӨГЖҮҮЛЭХ
Хүмүүсийн бие, сэтгэцийн аливаа чиг үүрэг байнга ашиглагдахгүй байгаа нөхцөлд аажмаар алдагдаж үгүй болно. Бид сэтгэцийн чиг үүргүүдээ байнга идэвхжүүлж, дасгалжуулж байхгүй бол үр ашигт чанар нь алдагдаж аажимдаа нөхөн сэргээхэд бэрхшээлтэй болдог байна. Хүний танин мэдэгүйн үйл явц, сэтгэцийн байдал, шинж чанарын байнга хэрэглэгдэж, дасгалжиж байсан хэсэг нь цаашид хөгжиж боловсронгуй болсоор байдаг.дараах энгийн дасгалууд ямарч үед төдийлөн их цаг хүч зарцуулахгүйгээр гүйцэтгэх боломжтойгоос гадна таны танин мэдэхүйн боломжийг эрс дээшлүүлэх увидасыг өөртөө агуулдагыг санахтун. Та энэхүү дасгалыг гүйцэтгэхийн тулд эхлээд нүдээ аниад дараах зүйлүүдийг төсөөлөн бодоорой.
Үзэг цаасан дээр алгуурхан хөдөлж таны нэрийг бичиж байна.
Эхлээд нэг оронтой тоо дараа нь 2 оронтой тоо,3н орронтой гэх мэтээр санаандаа төсөөлсөөр нэгэн зэрэг санаж чадах тэр хязгаар хүртэл тооны эгнээг санаэх ажлаа үргэлжлүүлээрэй.мөн та тэр ыүхнийг сэтгэл санаандаа 2 минутын тухш хадгалж сайтар төсөөллөөр байхиыг хичээгтун
Алтан гурвалжин ., саарал тойрог, цэнхэр 5н өнцөгт, шар тэгш өнцөгт янз бүрийн өнгөтэй дүрсүүдийг санаандаа аль болохоор тод төсөөлөөрэй..
Таны хувьд 517 гэсэн тоог санаандаа төсөөлхөөс янз бүрийн өнгөтэй дүрс,дүрслэлийг санах нь илүү хялбар байх болно. Гэвч энэ дасгалууд алгуур таны төсөөлөл дүрслэн бодохуй, хийсвэр сэдгэхүйг хөгжүүлж ой тогтоолт, анхаарлын багтаамжийг чинь мэдэгдэхүйц дээшлүүлнэ гэдэгт та эргэлзэх хэрэггүй.
Дасгал№2
1.хүний ярих бодох,сэтгэх чадварууд нь дохионы аль системтэй илүү уялдаатай вэ?
2 .а.туршигчдад нэг дүрсийг 0.005 секунд үзүүлэв.туршигчаас юу байна гэж асуухад гялбаад өнгөрлөө гэв.
Б.туршигчдад дүрсийг арай удаан буюу 0.05 секунд үзүүлэв.сүүмэлзээд өнгөрөв.
В.туршигчдад дүрсийг 0.5 үзүүлэв.туршигч дүрсийг шууд танив.

Учрыг тайлбарла!

Гарын алга болон нүүрний хэлбэр таны ааш занг илтгэнэ


Та сайн ажиглагч уу? Тэгвэл үүнийг унш! Гарын алга болон нүүрний хэлбэр таны ааш занг илтгэх болно “Хүний зан чанар нь царайнаасаа мэдэгддэг” гэж ч хүмүүс ярьдаг.

Алганы хээ
Хүн төрөлхтөн алган дээрх зураасаа хараад тэр сонин зураас чухам юуг илтгэсэн ямар утгатай болохыг нь бодож нэлээд толгой гашилгасан нь дамжиггүй. Зарим нь “Хүн болгоны алганы хээ нь өөр өөр байдаг тул энэ зураасууд нь зөвхөн гар атгахыг хөнгөвчлөх зориулалттай биш байх.” гэдэг байсан. Тэгээд урт хугацааны, анхааралтай ажиглалтын үр дүнд алганы хээнээс хүний зан чанараас эхлээд хувь заяаг хүртэл илтгэсэн шинж тэмдгүүд байдгийг олж мэджээ.

Чигчий хуруунаас эхлээд долоовор хурууг хүртэл хөндлөн тогтсон зураас зүрхний зураас юм байна. Энэ зураас гүн гинжилсэн хэлбэртэй олон олон салаанаас тогтсон байвал сэтгэл санааны өөрчлөлт ихтэй, дотоод мэдрэмж нь тогтворгүй, сэтгэл хөдлөлийн шинжүүд их байна гэсэн үг. Харин шууд үргэлжилсэн шугам мэт хээ нь сэтгэл санааны байдал тогтвортой гэсэн үг.

Зүрхний хээний доод хэсэгт түүнтэй бараг зэрэгцээ шахам байдаг хээ нь ухааны хээ бөгөөд
энэ хээ нь гүн, урт байвал оюуны чадвар сайтай гэнэ. Хэрэв энэ хээ зүрхний хээтэй яг зэрэгцээ байвал аливаа асуудлыг ухаанаараа шийддэг гэсэн үг бөгөөд харин энэ хээ доошоо чиглэсэн байвал сэтгэл зүрх, дотоод мэдрэмжээрээ голчлон асуудлыг шийддэг гэсэн үг. Энэ хээн дээр байдаг салбар салаа нь тэр үе дэх насанд нь тохиолдох үзэл санааны өөрчлөлт эсвэл дотоод ертөнцийн гүн хямралд орно гэж тайлбарлажээ.

Эрхий хурууг хүрээлж бугуй хүртэл сунасан хээг амьдралын хээ гэнэ
. Салаа салбаргүй шууд, урт байвал элдэв өвчин зовлонгүй эрүүл саруул амьдарна гэсэн үг. Энэ хээн дээр гарсан зураас нь тэр үеийн насан дээр тусах өвчинг илтгэхээс гадна өөр олон нарийн зүйлийг ч агуулдаг гэнэ. Италийн эмч нар энэ талаар судалгаа хийж нас барсан хүмүүсийн алганы хээг ажиглажээ. Ингэхэд нас барсан хүмүүсийн нас нь амьдралын хээтэй нь шууд хамааралтай байжээ. Өөрөөр хэлбэл энэ зураас анагаах ухаанд ч байр суурьтай болжээ.

Үүний хажуугаар гар хурууны хэлбэрийг бас тайлбарлажээ. Жишээ нь эртний Хятадууд эрхий хуруу нь жижиг хүмүүс үгүй гэж хэлж чаддаггүй, өөрийгөө хянах чадвар нь муу байдаг гэдэг байсан учир гадаад оронд явуулсан худалдааны элч төлөөлөгчөө бүдүүн, урт хуруутай байхад нь анхаардаг байжээ. Мөн эрхий хуруу нь уян, сайн хотойдог хүмүүс сэтгэл санааны хувьд уян хатан байж бүх орчинд зохицдог гэнэ.


Нүүр
Та энэ хэсгийг уншихдаа хажуудаа толь аваад уншаарай. Өргөн эрүүтэй бас урт эрүүтэй хүмүүс ямар нэг ярианд хурдан итгэж тэр хэмжээгээрээ нөлөөнд нь ордог, зузаан уруултай хүмүүс өөрийн таашаалдаа ихэд үнэнч, нимгэн сайн хаагддаг уруултай хүн нууц сайн хадгалдаг, бүргэд хамартай хүн манлайлах шинж чанартай, сартгар хамартай хүн хурдан шантардаг гэдэг юм байна. Нүдний хэлбэрээс мэнгэ хүртэл нүүрний бүх зураасанд хүний хувь төөрөг нь ч байдаг гэж үздэг.
Анхаарал шалгах сонжоо

0-Хэзээ ч vгvй. 1-Бага. 2-Бага зэрэг.З-Дунд зэрэг. 4-Нэлээд их. 5-Маш их
1. Сургууль, гэр, ажил дээр онцын сонирхолгvй зvйлд анхаарал татагддаг,
0 1 2 3 4 5
2. Онц сонирхолтой санагдахгvй бол эсвэл амархан биш л бол юм уншдаггvй.
0 1 2 3 4 5

3. Ялангуяа багийн дунд яригдаж байгаа ярианд анхаарлаа тєвлєрvvлэх хэцvv байдаг. 0 12 3 4 5
4. Хурдан сэтгэл хєдєлж, хурдан намждаг. 0 12 3 4 5
Ихэнхдээ сэтгэл тавгvй байдаг. Жижиг юманд уур хvрдэг. 012345
6. Бодолгvйгээр хэлсэн vгээ дараа нь vгvйсгэдэг. 0 12 3 4 5
7. Муу vр дvнд хvрэхийг тооцоололгvй бодлогогvй хурдан шийдвэр гаргадаг. 0 12 3 4 5

8. Эхлээд яриад дараа нь боддог маань миний хvмvvстэй харьцах маань сєргєєр нєлеелдєг. 0 12 3 4 5
9. Сэтгэл санаан vргэлж тогтворгvй байдаг. 0 12 3 4 5
10. Ямар нэг ажил хийх, хєєцєлдєхийн тулд тєлєвлєгєє гаргах нь надад хэцvv байдаг. 0 12 3 4 5
Хурдан сэтгэлээр унадаг. 0 12 3 4 5
11. 12. Би маш эмзэг хvн. Тиймээс хурдан гомддог. 0 12 3 4 5
13. Vргэлж юманд явах гэж байгаа юм шиг санагддаг. 0 12 3 45
14. Явж байх нь сууж байхаас илvv сайхан байдаг. 0 12 3 4 5
15. Ихэнхдээ асуултыг бvрэн сонсолгvй хариулж эхэлдэг. 0 1 2345

16. Нэг дор олон юмыг зэрэг эхэлдэг ч ихэнхдээ дуусгаж чаддаггvй. 0 12 3 4 5
17. Vргэлж янз бvрийн юм бодож байдаг. 0 12 3 4 5
18. Дуугvй сууж байхдаа хvртэл хэл гарынхаа аль нэгийг хєдєлгєж байдаг. 0 12 3 4 5
19. Багаар ажиллаж байхдаа єєрийнхєє ээлж ирэхийг тэсэн ядан хvлээдэг. 0 12 3 4 5
20. Ухаан санаа минь байнга онцын чухал биш зvйлээр дvvрэн байдаг. 0 12 3 4 5
21. Ухаан санаа минь хананд ойж байгаа бємбєг адил ийш тийш цойлж байдаг. 0 12 3 4 5

22. Миний тархи нэг дор олон суваг харуулдаг зурагт шиг ажилладаг. 0 12 3 4 5
23. Єдрийн цагаар ч мєрєєдєлдєє умбах ч энvvхэнд шvv. 0 1 2345
24. Замбараагvй, эмх цэгцгvй ухаан бодлоос болоод стресст ордог. 0 12 3 4 5

Нийт оноо: ...
ЧУХАЛ: Энэ бол насанд хvрсэн хvний анхаарал хэр сарнидгийг хэмжих сонжоо юм. Хэрэв та 70- аас дээш оноо авсан бол анхаарал сарних магадлал єндєртэй гэсэн vг. Гэвч энэ бол ердийн нэг сонжоо. Хvний сэтгэл зvйг сэтгэл зvйч, хvн тус бvр дээр арай єндєр хувьтай оношилж чаддаг. Эхлээд та энэ сонжоог хийхэд анхаарал сарнидаг байх магадлал 50 хувьтай санагдаж магадгvй. Док. Голдбергийн хэлснээр сонжооны дvн 70 хувиас єндєр гарсан тохиолдолд таны анхаарал сарних магадлал 95 хувьтай гэнэ.


1 comment: